هدف هاي رفتاري
پس از آموزش اين فصل، هنرجو مي تواند:
١ خطرات و مشکلات پیام های ناشناس را شناسایی کند.
2 هویت مجازی را توضیح دهد.
3 جرائم مختلف در فضای اینترنت را بیان کند.
4 با ویروس های اینترنتی مقابله نماید.
5 انواع برنامه های مخرب را بشناسد.
6 با برنامه های ضد ویروس کار کند.
7 ملزومات امنیتی در اینترنت را بشناسد.
8  به شکل امن در تجارت الکترونیک شرکت نماید.
9 حقوق مصرف کنندگان در اینترنت را توضیح دهد.
10  دلایل کنترل والدین را توضیح دهد.
فصل 7 ارتباط امن

1 7 مقدمه
اینترنت، یک شبکه عظیم اطلاع رسانی و یک بانک وسیع اطلاعاتی است که در آینده نزدیک
دسترسی به آن براي تک تک افراد ممکن خواهد شد. کارشناسان ارتباطات، بهره گیري از این
شبکه را یک ضرورت در عصر اطلاعات می دانند. این شبکه که از هزاران شبکه کوچک تر
تشکیل شده، فارغ از مرزهاي جغرافیایی، سراسر جهان را به هم مرتبط ساخته است. این
اطلاعات با سرعت تمام در بزرگراه هاي اطلاعاتی بین کاربران رد و بدل می شود و تقریباً
هیچ گونه محدودیت و کنترلی بر وارد کردن یا دریافت کردن داده ها اعمال نمی شود. حمایت
از جریان آزاد اطلاعات، گسترش روزافزون فناوري اطلاعات و بسترسازي براي اتصال به
شبکه هاي اطلاع رسانی، شعار دولت هاست. این در حالی است که گستردگی و تنوع اطلاعات
آلوده روي اینترنت، موجب بروز نگرانی در بین کشورهاي مختلف شده است. هشدار، جریمه و
بازداشت براي برپاکنندگان پایگاه هاي مخرب و فسادانگیز تدابیري است که کشورهاي مختلف
جهان براي مقابله با آثار سوء اینترنت اتخاذ کرده اند. ترس و بیم از تخریب مبانی اخلاقی و
اجتماعی، ناشی از هجوم اطلاعات آلوده و مخرب از طریق اینترنت، واکنشی منطقی است، زیرا
هرجامعه اي چارچوب هاي اطلاعاتی خاص خود را دارد و طبیعی است که هر نوع اطلاعاتی
که این حد و مرزها را بشکند می تواند سلامت و امنیت جامعه را به خطر اندازد. علی رغم
وجود جنبۀ مثبت شبکه هاي جهانی، سوء استفاده از این شبکه هاي رایانه اي توسط افراد بزهکار،
امنیت ملی را در کشورهاي مختلف با خطر روبه رو ساخته است. از این رو به کارگیري فیلترها
و فایروال هاي مختلف براي پیشگیري از نفوذ داده هاي مخرب و مضر و گزینش اطلاعات سالم
در این شبکه ها رو به افزایش است. خوشبختانه با وجود هیاهوي بسیاري که شبکه اینترنت را
غیرقابل کنترل معرفی می کند، فناوري لازم براي کنترل این شبکه و انتخاب اطلاعات سالم روبه
گسترش و تکامل می باشد.

پیام های الکترونیکی ناشناس چه خطرات و مشکلاتی برای من دربردارد؟
در حالی که بسیاری فناوری اطلاعات و ارتباطات را باعث تسهیل در امر انتقال اطلاعات می دانند، اما موضوع امنیت در
تبادل اطلاعات همواره به عنوان یکی از اصول غافل مانده به شکل یک معضل پنهان باقی می ماند. امنیت اطلاعات برای
بخش مهمی از فعالان بخش فناوری اطلاعات تنها زمانی به عنوان یک موضوع حاد مطرح می شود که مشکلی در سیستم
به وجود آید. در اغلب مواقع این مشکلات باعث ضربه ای سنگین بر سیستم و یا به اطلاعات موجود در آن می شود که
در واقع می توان گفت رویکرد دیرهنگامی است. امروزه امنیت اطلاعات در زمینه اینترنت از یک بحث حاشیه ای به یک
بحث ضروری تغییر جهت داده است. هرگونه خرید و فروش روی اینترنت و یا انتقال داده ها باید تحت یک کنترل امنیتی
صورت گیرد. اگر امنیت شبکه برقرار نگردد، مزیت های فراوان آن نیز به خوبی حاصل نخواهد شد و پول و تجارت
الکترونیک، خدمات به کاربران خاص، اطلاعات شخصی، اطلاعاتی عمومی و نشریات الکترونیک همه و همه در معرض
دستکاری و سوءاستفاده های مادی و معنوی قرار می گیرند. در ایران که بسیاری از نرم افزارهای پایه از قبیل سیستم عامل
و نرم افزارهای کاربردی و اینترنتی، از طریق واسطه ها و شرکت های خارجی تهیه می شود، بیم نفوذ از طریق راه های مخفی
وجود دارد. هم اکنون نیز بانک ها و بسیاری از نهادها و دستگاه های دیگر از طریق شبکه به فعالیت می پردازند، به همین
دلیل جلوگیری از نفوذ عوامل مخرب در شبکه به صورت مسئله ای استراتژیک درآمده که نپرداختن به آن باعث ایراد
خساراتی خواهد شد.
هویت مجازی
به رغم معرفی سرویس های متعدد روی شبکه، تاکنون مهم ترین سرویس از میان سرویس های گوناگون اینترنت، سیستم
پست الکترونیکی بوده است. بسیاری از کاربران اینترنت از این بخش بیشتر از سایر امکانات فراهم آمده توسط این
شبکه جهانی استفاده می کنند. امروزه، اقتصاد جهانی به پست الکترونیکی متکی شده است، بسیاری از پیام های رد و
بدل شده بین کاربران حاوی یادداشت های شخصی است. گرچه اغلب پیام ها از متن ساده تشکیل شده اند، اما امکان
پست الکترونیکی تمام انواع داده ها، مثل تصاویر، برنامه های کامپیوتری، سندهای صفحه گسترده و... نیز وجود دارد.
با توجه به این سرویس، اینترنت اجازه می دهد که افرادی که دور از هم هستند با یکدیگر در تعامل و کار باشند. پست
2 7
خطرات و مشکلات پیغام های ناشناس

الکترونیکی امروزه در تجارت و بانکداری الکترونیکی هم کاربرد فراوانی دارد و بسیاری از تعیین هویت های مجازی
امروزه توسط پست الکترونیک صورت می گیرد. در همین رابطه برای استفاده امن از پست الکترونیکی تذکراتی وجود
دارد. درک تفاوت های پست الکترونیکی با پست عادی و یا گفت وگوی تلفنی کمی دشوار است، ولی به کار بستن
برخی نکات ساده می تواند در بالا بردن امنیت هنگام به کارگیری این سرویس مؤثر باشد از جمله این موارد می توان
موارد زیر را نام برد:
بایستی همواره تصور شود که هیچ گونه اختفایی وجود ندارد. پیام هایی که به دلایلی نباید همه ببینند نباید از این طریق
ارسال شود، بنابراین از ارسال نامه های بسیار خصوصی، سخنرانی های تند، بی احترامی های منظوردار و... باید احتراز
شود. نباید فرض شود که پیام های حذف شده قابل بازیابی نیستند. چنانچه پیامی حذف شود، احتمالاً در نسخه های
پشتیبان که شب یا روز قبل تهیه شده است موجود است. در این سیستم ابزار مشابه کاغذ خردکن وجود ندارد. در
متن های ارسالی باید محتاط بود. این طبیعت پست الکترونیکی است که مردم پیام های دریافتی خود را بیشتر از پیام های
ارسالی جدی می گیرند. ضمن اینکه ارسال یادداشت سریع به هر جایی از جهان بسیار ساده است.
نگاهی به کشور ایران
بسیاری از اوقات هنگامی که برای چک کردن ایمیل خود به اینترنت وصل می شوید، تعداد زیادی ایمیل تبلیغاتی از فرستندگان
ناشناس با اسامی غیر واقعی و عجیب و غریب را ملاحظه می نمایید که عناوین موضوعات آن نیز تعجب آور است.
عناوینی مانند:
کنجکاوی کنید!
سلام من منتظرم!
شما برنده شده اید!
این ایمیل را ببین!
آیا می خواهید یک شبه پولدار شوید؟!
2 میلیون تومان درآمد در ماه!
در مورد فیلتر بیشتر بدانید.
عضو برترین گروه دنیا شوید!
کجایی؟
یک خبر جدید!

چرا فیلتر؟
با هر کلیک 100 تومان دریافت کنید.
دسته دیگر، موضوعات تبلیغاتی کم اهمیت:
پر فروش ترین فیلم سال
فروش ویژه اقساطی!
ارزان سرای ما !
فرصت رو از دست نده
بشتابید!
و هر روز سیل این ایمیل های مزاحم، کم اهمیت و فریبنده، کاربران را کلافه کرده و اکثرا از سوی فارسی زبانان داخل
کشور ارسال می شود. در برخی موارد صاحب ایمیل مجبور است این ایمیل ها را در inbox و spam یکجا حذف نماید
که ممکن است در بین آنها یک ایمیل مهم از دوست یا شرکتی را نیز، ناخوانده، قربانی مزاحمت دیگران نماید!
اگر این نوع ایمیل ها به عنوان مثال توسط یک دانش آموز باز شده و موجب ایجاد سؤال و تعجب برای او گردد، ممکن
است وی برای یافتن پاسخ سؤال خود، که امری ضروری نیست، به دوستان، وبلاگ ها و سای تها و غیره مراجعه نماید
تا اطلاعاتی در مورد آن کسب نماید و موجب بروز مشکلاتی جدی برای نسل نوجوان و جوان بشود.در نتیجه، ارسال
این گونه پیام ها امری ناپسند می باشد.اما لینک های فریبنده در برخی وبلاگ هایی که از سوی فارسی زبانان داخل کشور
معمولا با مقاصد مادی ساخته می شود، مشکلات و خطراتی را مخصوصا برای خانواده هایی که دارای فرزندان دوره های
ابتدایی تا دبیرستان می باشند، به وجود آورده است. در این رابطه هشدار معلمان و اولیای آموزشی نیز به گوش می رسدکه
مراقب استفاده کودکان و نوجوانان خود از اینترنت باشید.
اما کاربران آگاه اینترنت می دانند که معمولا سای تهایی معتبر هستند که دارای Domain رسمی با درج شماره های تماس
مدیر و توضیحاتی در مورد مؤسسان سایت، صفحات درباره ما ، تماس با ما و غیره هستند. اما سای تهای معتبر از این نوع
تبلیغات فریبکارانه)تکدی گری اینترنتی!( بی نیاز هستند و معمولا با صداقت در موتورهای جست وجو جایی برای خود
باز کرده و بازدید کننده به صورت آگاهانه به سایتشان وارد می شود.
در برخی وبلاگ ها و سای تهای فروش، اگر دیواره آتش و ویروس یاب شما فعال نباشد، با ورود به آنها، بدون اجازه شما،
آدرس صفحه خانگی مرورگر وب شما به آدرس مورد نظر آنها تغییر می یابد تا بلکه بار دیگر وارد آن آدرس شده و شاید
خرید داشته باشید و معمولا این نوع کارها در سای تهای معتبر و مفید، رخ نمی دهد و این اعمال بدون اجازه شما، توسط
وبلاگ های وابسته بدون نام و نشان سازنده ، به سایت اصلی انجام می شود.

از دیگر اعمال ناپسند در اینترنت و در سایت و وبلاگ های فارسی، که گاها موتور های جست و جو و بازدیدکنندگان را
فریب می دهند، استفاده از تصاویر غیر مرتبط با شرح آن است . به عنوان مثال با درج عبارت: ورزش های مفید نوجوانان،
تصویری نامناسب و غیر مرتبط با آن را به بیننده معرفی م یکنند!
آسیب دیگر اینترنت در کشور، کپی برداری وبلاگ ها و برخی سایت ها و اشخاص و عدم درج منبع بوده و جالب اینکه
مطلب جالب یک نویسنده در صدها سایت و وبلاگ دیگر به نام فرد دیگر درج شده و هر کسی بدون واهمه مجددا از آن
کپی برداری کرده و به نام خود در وبلاگ یا سایتش استفاده کرده و امانت داری را رعایت نم یکنند.
در مواجهه با موارد بالا یا نظایر آن پیشنهاد می گردد:
1 از ثبت ایمیل خود در وبلاگ و سای تهای غیر ضروری، جهت عضویت و غیره خودداری نمایید تا از ایمیل های مزاحم
تا حدودی در امان باشید.
2 اگر مجبورید ایمیل خود را در یک صفحه اینترنتی ثبت نمایید، پیشنهاد می گردد در صورت امکان آن را به صورت یک
عکس کم حجم در معرض دید دیگران قرار دهید .
٣ به هیچ وجه روی لینک ها و ایمیل ها با عناوین فریبنده و غیر واقعی و ناشناس کلیک نکنید.
٤ هرگز به یک ایمیل ناخواسته و مشکوک پاسخ ندهید، زیرا اینکار باعث خواهد شد که در آینده پیام های ناخواسته
بیشتری برای شما ارسال شود.
٥  در خیلی از موارد لازم است والدین و بزرگترها برگشت و گذار کودکان و نوجوانان در اینترنت نظارت داشته باشند،
توصیه می شود علی الخصوص کودکان را در استفاده بی قید و بند از اینترنت، آزاد نگذارید.
٦  اگر لازم است فرزندان شما مطالبی را جهت مطالعه از اینترنت دریافت نمایند، با همکاری یکدیگر و در زمان محدود
این کار را انجام دهید.
٧ و مهم تر از همه: «روی هر لینکی کلیک نکنید .»
٨  با تعیین یک آدرس یا ایمیل دریافتی به عنوان هرزنامه، می توانید سرویس دهندۀ پست الکترونیکی خود را برای موارد
بعدی آگاه نمایید. )شکل 1 7(
شکل 1 7 تعیین آدرس یا یک ایمیل دریافتی
به عنوان هرزنامه

برخی جرائم در فضاي اینترنت
در گفت وگو های روزمره، مواردی از این قبیل شنیده می شود:
برای فردی ایمیلی از یک کشور غربی رسیده که وی را به تحصیل در خارج دعوت کرده اند! )در حالی که آن یک
Spam بوده و برای هزاران نفر ارسال شده است(
فردی چون ساعت های زیادی در اینترنت کار می کند، به تازگی برنده 10000 دلار شده اما شرایط دریافت آن کمی
مشکل است.
اما کاربران آگاه اینترنتی می دانند چنین مواردی عاری از واقعیت است. به مثال دیگری توجه نمایید:
كي شهروند ديگر از كي بانك نامه اي دريافت كرده بود به اين مضمون كه «بيمه عمر كي فرد ثروتمند در دست ما
است و از آنجايي كه او مرده و ورثه اي هم ندارد شما مي توانيد با ما همكاري كنيد تا در استفاده از اين پول با ما شر كي
شويد ». وقتي اين شهروند با اين بانك تماس گرفت، از او خواسته شد كه ۲۵ دلار را همراه با اطلاعاتش براي بانك
بفرستد تا براي ايجاد پرونده مورد استفاده قرار گيرد.
مثال دیگر: براي شهروند ديگري نيز ايميلي ارسال شد كه از او مي خواست كه با پرداخت مبلغي در كي كار خير
شر كي شود و بعداً در ازايش مبالغي را دريافت كند.
بعضي از افراد كلاهبردار به همين وسيله شماره تلفن افراد را مي گيرند و سپس با گرفتن شماره تلفن آنها براي رسيدن
به هدفشان بارها با آنها تماس مي گيرند و با سماجت و با دروغ هاي زياد ميك  وشند توجه ايشان را به خود جلب كنند.
بنابراین مشخص است که فناوري جديد، جرائم جديد به همراه مي آورد. رايانه و اينترنت كي فناوري جديد است.
مانند هر فناوري ديگري تا زماني كه استفاده از رايانه و اينترنت عموميت پيدا نكرده بود، هيچ پيش فرضي درباره مزايا
و مخاطرات احتمالي آن وجود نداشت. اما اکنون به تدريج زواياي بسياري از آن آشكار مي شود. در كشورهاي پيشرفته
كه اين فناوري گسترش زيادي پيدا كرده است، مردم بيشتر با مزايا و جرائمي كه اين فناوري با خود آورده آشنا شده اند
و به تدريج قوانيني مناسب در حال ايجاد شدن است و اين قوانين هر روز نيز در حال تكميل شدن هستند. اما در كشور
ما زواياي مختلف اين فناوري و تبعات مثبت و جرائم مربوط به آن به تدريج آشكار مي شود.
شهروندان باید درباره كلاهبرداري هاي مختلف که از طريق اينترنت و پست الكترون كي صورت می پذیرد، آگاه باشند.
در پيام هايي كه به قصد كلاهبرداري فرستاده مي شوند، به مخاطبان خبر برنده شدن در كي قرعه كشي داده مي شود
و يا از افراد براي شركت در قرعه كشي و يا شركت در جابه جايي پولي كه منجر به كسب درآمد خواهد شد، دعوت
مي شود. در اين پيام ها به كاربران اعلام مي شود كه مبالغ بسيار زيادي برنده شده اند و كاربران با درخواست هايي مبني
بر اعلام مشخصات مواجه مي شوند. در قدم هاي بعدي، كاربر با اين تصور كه ثبت اطلاعات مشكلي را متوجه وي

نخواهد كرد، اقدام به ارسال اطلاعات ميك  ند و فرستندگان پيام نيز به محض دريافت پاسخ مثبت از سوي كاربر با
ارسال مداركي جعلي در پي القاي اين موضوع برمي آيند كه گيرنده پيام در كيي از بان كهاي معتبر بين المللي برنده
شده است. در مرحله بعدي از كاربران درخواست افتتاح حساب و واريز مبالغي به آن حساب ها به عنوان هزينه
جابه جايي مبالغ برنده شده مي شود و از سوي ارسال كنندگان پيام اعلام مي گردد كه هزينه جابه جايي پول برعهده فرد
برنده شده بوده و شركت در اين مورد هزينه اي را متقبل نمي شود.
البته جرائم اينترنتي تنها محدود به كلاهبرداري نمي شوند. انتشار اخبار كذب، افترا، آزار و اذيت، سوء استفاده از پست
الكترون كي، ارسال مطالب و تصاوير و فيلم هاي مستهجن، هتك حرمت افراد با پخش مطلب يا تصاوير آنها، تلاش
براي به انحراف كشاندن و سوء استفاده از كودكان، نقض حق مال يكت مادي و معنوي افراد، ه ك كردن و ويروسيك ردن
سايت ها از جمله جرائم ديگر اينترنتي محسوب مي شوند. ظاهراً هنوز آمار دقيقي در زمينه ميزان جرائم اينترنتي در
كشور وجود ندارد. اما گفته مي شود كه خلافك اران علاقه زيادي به پيدا كردن اطلاعات شخصي افراد به ويژه براي
خالي كردن حساب بانكي آنها و نفوذ به سيستم بانكي دارند.
اينترنت مزاياي زيادي دارد و كيي از فناوري هايي است كه جهان امروز بدون آن قابل تصور نيست. از جمله مزاياي
اينترنت، گسترش تجارت و در دسترس همگان بودن اطلاعات است. بنابراين برخلاف نظر برخي كه فكر ميك نند براي
كنترل برخي از عواقب سوء اينترنت بايد از گسترش آن جلوگيري كرد، اما لازم است كه به هر وسيله ممكن در صدد
گسترش آن به همه نقاط كشور و در بين همه افراد اعم از شهري و روستايي باشيم. بعد هم مانند هر فناوري ديگري
لازم است درباره جرائم اينترنتي اطلاع رساني كنيم و به ويژه در اين زمينه قوانين محكمي تدوين كنيم. طبيعي است كه
كلاهبرداري اينترنتي با كلاهبرداري سنتي متفاوت است و قوانين مناسب خود را مي خواهد و يا جرائمي مثل هك كردن
وجود دارد كه اصولاً مربوط به رايانه و اينترنت است. در بسياري از كشورهاي پيشرفته هم تصحيح يا تغ يير قوانين در
اين زمينه و ساير جرائم اينترنتي فرايندي مداوم است.
قوانيني كه در حوزه اينترنت و جرائم اينترنتي تدوين مي شود، لازم است حفظ احترام افراد و اعاده حيثيت آنها و
مجازات مجرمان را دنبال كند. طبيعي است كه هرقدر فناوري توسعه ميي ابد هم امكان به وجود آمدن جرائم بيشتر
مي شود و هم امكان كنترل همان جرائم به وجود مي آيد. مانند تلفن كه عده اي براي مزاحمت و تهديد ديگران نيز
از آن استفاده ميك ردند، ولي بعداً هم امكان رديابي مزاحمان به وجود آمد و حتي اکنون با وجود نمایش شماره تلفن
تماس گیرنده، هر كسي شخصاً نيز قادر به پيدا كردن مزاحم است.

چگونه می توانم رایانه ام را در مقابل ویروس های اینترنتی ایمن نمایم؟
ويروس هاي رايانه اي برنامه هايي هستند كه مشابه ويروس هاي بيولوژ كي گسترش يافته و پس از وارد شدن به رايانه
اقدامات غيرمنتظره اي را انجام مي دهند. با وجودي كه همه ويروس ها خطرناك نيستند، ولی جزئی از برنامه های مخرب
هستند که در بیشتر موارد برای تخريب یا تغییر انواع مشخصي از پرونده ها، برنامه هاي كاربردي ، سيستم هاي عامل یا
سوء استفاده از آنها نوشته می شوند. ويروس ها هم مشابه همه برنامه هاي ديگر از منابع سيستم مانند حافظه و فضاي
ديسك سخت، توان پردازنده و ساير منابع بهره مي گيرند و مي توانند اعمال خطرناكي را انجام دهند. در این بخش انواع
برنامه های مخرب شامل ويروس، كرم، تروجان و كدهاي مخرب مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
عملكرد ويروس ها
تخريب: ويروس ها در ابتدا با همين هدف نوشته و توزيع مي شد كه به كل يا قسمتي از اطلاعات آسيب جزيي يا
جدي برساند و در مواردي نادر كل اطلاعات را از بين ببرد. فرض كنيد كي فرد ناراضي ويروسي را در شبكه پليس
شهر پخش ميك‌ند تا كليه پرونده ها را نابود سازد. هدف وي از اين كار تخريب اطلاعات و احتمالاً از بین بردن
اطلاعات مربوط به خود در نزد پلیس است.
جاسوسي: پس از ویروس های مخرب، ويروس هایی شيوع پيدا كرد كه به شبكه ها و اطلاعات ارزشمند و يا
غير ارزشمند دسترسي پيدا می کردند. فرض کنید فردی به شبكه بان كهای شهر ويروس ارسال ميك‌ند و مي خواهد
اطلاعات حساب های بانكي را دريافت كرده و دستكاري یا از آنها سوء استفاده كند.
كسب درآمد: می توان مواردی را مشخص کرد که فردي ويروسي را آماده ميك‌ند، پس از توزيع در شبكه ها، به
شركت هايي كه نرم افزار ضد ويروس را مي نويسند، مي فروشد و يا اينكه شركت ها رأساً نسبت به اين كار اقدام
ميك‌نند. البته در برخي موارد، ويروس نويس به صورت مستقيم با قرباني معامله ميك‌ند.
نکته
در اغلب كشورهاي دنيا نگارش، پخش و هرگونه دخالت در پديد آوردن یا استفاده از ويروس ها برای اعمال مجرمانه،
جرم محسوب مي شود و مورد پیگرد قانونی قرار می گیرد.
3 7
مقابله با ویروس ها

انواع برنامه های مخرب
ويروس: ويروس كي قطعه نرم افزار كوچك بوده كه بر دوش كي برنامه حقيقي حمل مي گردد. مثلاً كي ويروس
م يتواند خود را به برنامه اي نظير واژ هپرداز متصل نمايد. هر مرتبه كه برنامه واژ هپرداز اجرا شود، ويروس نيز اجرا می شود
و اين فرصت )شانس( را پيدا خواهد كرد كه ضمن این که نسخه اي از خود را مجددا توليد )الحاق كي نسخه از خود به
ساير برنامه ها( کند، فعالیت اصلی خود که ممکن است تغییر اطلاعات ، تخریب آن یا جاسوسی را نیز انجام دهد.
كرم: كي كرم، برنامه نرم افزاري كوچكي است كه با استفاده از شبكه هاي رايانه اي و اشکالات برنامه ای )حفره های امنيتي
موجود(، اقدام به تكثير خود ميك‌ند و با تكثير بيش از حد خود، عملاً سيست مها را از كار م ياندازد. نسخه اي از «كرم ،»
شبكه را پيمايش تا ماشين هاي ديگر موجود در شبكه را كه داراي حفره هاي امنيتي هستند، تشخيص و نسخه اي از خود
را تكثير كند. كرم ها با استفاده از حفره هاي امنيتي موجود، نسخه اي از خود را بر روي ماشين هاي جديد تكثير ميك‌نند. با
استفاده از شبكه هاي رايان هاي، كرم ها قادر به تكثير باورنكردني خود در اسرع زمان م يباشند. مثلاً كرم »Code Red« ، كه
در سال 2001 مطرح گرديد، قادر به تكثير خود به ميزان 250000 مرتبه در مدت زمان 9 ساعت بود. كرم ها می توانند منابع
رایانه ای و شبکه ای مانند زمان پردازنده، حافظه یا تمام یا قسمتی از امکانات شبکه را در اختیار خود بگیرند.
تروجان: تروجان يا اسب تراوا، نوع خاصي از برنامه هاي مخرب هستند. برنامه هاي فوق در برخی موارد با ادعای کمک
به کاربر در زمینه رفع مشکلات رایانه یا تحت عنوان بازی یا برنامه رایگان، کاربر را فریب داده و پس از اینکه توسط کاربر
به رایانه او منتقل شد، برخلاف ادعاي قبلی، باعث بروز آسيب هاي جدي مانند حذف اطلاعات موجود ديسك سخت
میك  نند. اسب هاي تراوا داراي روشي براي تكثير خود نم يباشند.
كدهاي جاسوس: برنامه هايي كه بعد از قرار گرفتن در رايانه شما شروع به گردآوري اطلاعات كرده و اطلاعات شما
را براي مقاصد مختلف از جمله تجاري و سياسي جمع آوري كرده و براي مركز كنترل خود ارسال ميك‌نند.
نحوه گسترش ويروس
رو شهاي زير از مهم ترين رو شهاي انتقال و گسترش ويرو سها است:
اجرای پروند ههاي ناشناس توسط کاربر روي رايانه.
انتقال از طريق CD ، فلاپي و يا كار تهاي حافظه از كي سيستم آلوده به سيستم ديگر.
انتقال از طریق شبکه و اینترنت.

علائم وجود ويروس در يك رايانه
چنانچه رايانه ويروسی باشد ممكن است كي يا چند مورد از علائم زير بروز كند:
سرعت رايانه به شدت افت ميك‌ند.
با پروند ههايي مواجه مي شويد كه شما آن را ايجاد نكرده و با آن آشنا نيستيد.
درخواست اتصال به اينترنت از طرف برنامه هاي خاص.
كند شدن سرعت دريافت و ارسال هاي اينترنتي.
افزايش حجم اطلاعات.
ناپديد و گم شدن اطلاعات.
تخریب پرونده ها و اطلاعات.
کار نکردن برخی از قطعات سخت افزاری.
نحوه مقابله با ويروس ها
یکی از مهم ترین روش های مقابله با برنامه های مخرب پیشگیری از انتقال آن به رایانه است لذا باید روش های انتقال
آنها را فرا گرفت و اقدامات پیشگیرانۀ لازم را انجام داد.
استفاده از كي دیواره آتش 1 : ديواره آتش، كي برنامه امنيتي است كه از نفوذ انواع نرم افزارهاي مخرب جلوگيري ميك‌ند.
از نرم افزارهایي كه توسط منابع غير مطمئن توزيع و ارائه مي گردند، اجتناب و نرم افزارهاي مربوطه را از منابع
مطمئن تهيه و نصب كنيد.
امكان راه اندازی شدن از طريق ديسكت را با استفاده از برنامه BIOS ، غير فعال كرده تا بدين طريق امكان آلوده شدن
ويروس از طريق كي ديسكت كه به صورت تصادفي در درايو مربوطه قرار گرفته شده است، اجتناب شود.
امكان «حفاظت ماكرو در مقابل ويروس » را در تمام برنامه هاي ما كيروسافت فعال كرده و هرگز امكان اجراي
ماكروهاي موجود در كي سند را تا حصول اطمينان از عملكرد واقعي آنها ندهيد.
هرگز قبل از بررسی نشدن پیوست های كي نامه الكترون كيي ارسال شده که می توانند شامل كدهاي اجرایي باشند،
آنها را باز نکنید. در رابطه با پرونده هاي word و Excel ، پیوست هایی كه داراي پسوند DOC )پرونده هاي ،)word
پسوند XLS )صفحه گسترده(، به مسئله ماكرو و ويرو سهاي مربوطه دقت گردد.
با کمال تعجب، احتمال گرفتن ویروس از افرادی که می شناسید معمولاً خیلی بیشتر از غریبه هاست. بسیاری از
کارشناسان امنیتی عقیده دارند که حتی اگر با اطلاع قبلی نیز پیامی دریافت می کنید که فایلی به آن ضمیمه شده است،
Firewall  1

باز هم باید مراقب باشید، زیرا ممکن است فرستنده به طور ناخواسته فایل آلوده ای را ارسال کرده باشد. برخی از
ویروس ها نیز می توانند از طریق اتصال به آدرس دفترچه آدرس شما را تکثیر کنند.
معمولاً پیام های متنی ساده نمی توانند ویروسی باشند اما به عنوان مثال، پیام هایی که قالب آنها HTML است،
می توانند حامل یک ویروس بسیار خطرناک باشند.
پرونده هاي با پسوند EXE ،COM و يا VBS اجرایی بوده و در صورت آلوده بودن به ويروس، با اجراي آنان بر
روي سيستم خود زمينه فعال شدن آنها فراهم خواهد شد. بنابراين لازم است از اجراي هرگونه پرونده اجرایي كه
به همراه پست الكترون كيي براي شما ارسال مي گردد )خصوصاً مواردي كه آدرس فرستنده براي شما گمنام و ناشناخته
است(، صرف نظر كنيد.
Service Pack هاي ويندوز را دانلود كنيد و هميشه ويندوز خود را به روز نگه داريد.
استفاده از برنامه های ضدويروس )آنتي ويروس( ، ضد جاسوسي و برنامه هاي امنيتي شبكه: این کار از جمله اقدامات
لازم برای کاهش اثرات سوء برنامه های مخرب است. براي اين كار باید برنامه های مذکور در سیستم نصب شوند و در
وضعیت فعال یا حفاظت قرار بگیرند.
استفاده از برنامه هاي ضد .Pop Up
عدم استفاده از برنامه هاي به اشترا كگذاري پرونده از جمله .Kazza
عدم استفاده ارتباط شبکه ای با پايگاه هاي ناشناخته و نامعتبر.
برنامه های ضد ويروس
ضد ويروس )آنتي ويروس( اصطلاحي است كه به برنامه یا مجموعه اي از برنامه ها اطلاق م يشود كه براي محافظت از
رايان هها در برابر ويرو سها استفاده مي شوند. وظيفه اصلي اين برنام هها شناسايي پروند ههاي آلوده به ويروس و پاکسازي
آنهاست. ضد ويروس متن پروند ههاي موجود در رايانه را با نشان ههاي ويرو سهاي شناخته شده مقايسه مي نمايد. در
بيشتر موارد درصورتي كه پرونده آلوده باشد، برنامه ضدويروس قادر به پاكسازي آن و از بين بردن ويروس است.
در مواردي كه اين عمل ممكن نباشد، مكانيزمي براي قرنطينهك ردن پرونده آلوده وجود دارد و حتي م يتوان تنظيمات
ضدويرو سها را به گونه اي انجام داد كه پرونده آلوده حذف شود. چند نمونه از ضد ويرو سهاي رايج در ايران عبارتند از:
مك آفي ) )MacAfee
نورتون) )Norton
NOD 32
AVIRA
Kaspersky

چند نمونه از نرم افزارهاي ضد جاسوسي رايج نيز عبارتند از:
نرم افزار ضد جاسوسي ما كيروسافت
Ad_ aware Standard Edition
نكات مهم در انتخاب ضدويروس
برخی از نکات که لازم است در انتخاب ضدويروس، مورد توجه قرار گيرند، در این قسمت بیان شده است. توجه به
اين نكات سبب م يشود تا احتمال آلوده شدن رايانه به ويروس به كمترين حد ممكن برسد.
ضدويروس معروف و مطمئن انتخاب كنيد.
ضدويروس بايد قابليت به روز رساني را داشته باشد و بتواند بانک اطلاعات خود در مورد ویروس ها و امکانات
لازم برای شناسایی و پاک کردن آنها را از پايگاه شركت توليد كننده به رایانه منتقل کند. )اين گزينه اهميت زيادي دارد
چون به طور متوسط در هر هفته صدها ويروس جديد توليد شده و در شبكه ها توزيع مي شوند.(
داراي امکانات لازم برای بررسي)اسكن( درايوها به صورت كامل و منظم باشد.
داراي دیواره آتش قدرتمند باشد.
كاربرد ضدويروس NOD 32
در اين بخش عملکرد ضد ويروس NOD32 تشریح می شود و اسكن درايوها، زمانبندي اجرا و به روز رساني نرم افزار
به صورت مختصر آموزش داده مي شود.
نكته
در صورتي كه در رايانه شما برنامه ضد ويروس ديگري نصب شده باشد مي توانيد همين عمليات را با آن نرم افزار
انجام دهيد.
به روز رساني
همانطوركه قبلاً بيان شد با توجه به توليد روزانه برنامه هاي مخرب جديد كيي از كارهايي كه بايد به صورت مرتب
انجام دهيد، به روز رساني نرم افزار ضد ويروس است تا در صورتي كه ويروس هاي جديد رايانه را مورد حمله قرار
دهد، بتواند نسبت به عملكرد مخرب آنها عكس العمل مناسب نشان دهد. به روز رساني ضد ويروس به دو صورت

آنلاين) Online ( و آفلاين ) Off line ( قابل انجام است. در حالت آنلاين با برقراري اتصال اينترنتي ضد ويروس با
توجه به تنظيم برقرار شده به صورت خودكار شروع به دريافت اطلاعات لازم از پايگاه خود ميك  ند يا مي توان به
صورت دستي به روز رساني آنلاين را انجام داد. در روش آفلاين ابتدا بايد وارد سايت http://www.eset.com
شويد در اين سايت )شكل 2 7( مي توانيد با توجه به نوع نرم افزار نصب شده پرونده هاي مورد نظر را دانلود كنيد. سپس
از آنها براي Update ك   ردن نرم افزار ضد ويروس استفاده نمایید.
شكل 2 7 به روزرسانی ضد ویروس NOD32
اگر رايانه اي را كه نرم افزار ضد ويروس NOD32 روي آن نصب شده است را به شبكه اينترنت با سرعت مناسب متصل
نمایید، مي توانيد مستقيماً به روز رساني را انجام دهيد. براي اين كار در پنجره اصلي نرم افزار روي بخش Update
)شكل 3 7( كل كي كرده و گزينه Update virus signature database را انتخاب نمایيد. نرم افزار به صورت خودكار
به پايگاه مربوط متصل شده، پرونده هاي لازم براي به روز رساني را دريافت و به روز رساني را انجام مي دهد.
شكل 3 7 به روز رسانی نرم افزار

زمان بندي اجرا
اين نرم افزار قابليت زمان بندي براي كارهاي مختلف مانند بررسي ويروس و به روزرساني را دارد. براي تنظيم اين
زمان بندي مي توانيد در بخش Tools گزينه Scheduler را انتخاب و تنظيمات مربوط را انجام دهيد)شكل 4 7(.
شكل 4 7 زمان بندی اجرای نرم افزار
تنظيم ويروس يابي
براي تنظيم ويروس يابي در بخش Computer Scan دو گزينه بررسي استاندارد و بررسي سفارشي قابل انتخاب است.
شكل


اطلاعات محرمانه، ریسک های امنیتی
ملزومات امنيتي يك صفحه اينترنتي براي ارائه خدمات پولي و تجاري چيست؟
بمباران اخبار ، اطلاعيه ها و هشدارهاي پي در پي در خصوص مشكلات امنيتي موجود در بانكداري و تجارت آنلاين،
رسانه هاي گروهي جهان و مخاطبان آنها را بيش از خود تهديدهاي امنيتي با سردرگمي مواجه كرده است! به نظر مي رسد
جنگ بين امنيت و ضد امنيت پاياني نخواهد داشت و كاربران خدمات اينترنتي، تنها قربانيان اين نبرد محسوب مي شوند؛
درست به اين دليل كه هم مجرمان اينترنتي تا حد زيادي به اهداف خود مي رسند و هم شركت هاي امنيتي، روز به روز بر
تجارت و فروش نرم افزارهاي امنيتي خود مي افزايند. شركت هاي ارائه دهنده خدمات آنلاين نيز آنقدر نقدينگي دارند كه
حتي ضررهاي هنگفت در نظر ما، براي آنها كاملاً قابل اغماض باشد.
البته برخلاف بزرگنمايي هاي رسانه اي و تحليل هاي غيرواقعي بسياري از كارشناسان، تهديدهاي امنيتي معاملات الكترون كي
به هيچ وجه فلج كننده و غيرقابل كنترل نيستند؛ چرا كه حتي در بدبينانه ترين بررسي ها، از ابتداي تولد جرايم دنیای
مجازی، مجموع درآمد سالانه مجرمان اينترنتي از چندين ميليون دلار فراتر نرفته است، كه اين مبلغ و حتي چند برابر آن
نيز، در مقايسه با گردش جهاني پول كاملاً ناچيز است. به هر ترتيب اغراق و بزرگنمايي مشكلات امنيتي موجود، بي انصافي
است. نبايد اين گونه فكر كرد كه تك تك اعمال، رفتار و فعاليت هاي ما در اينترنت تحت كنترل تبهكاران و ابزار مخرب
آنها قرار دارد. علاوه بر اين، ابزار و نرم افزارهاي امنيتي هم چندان بي كفايت نيستند و قادر به كنترل و انسداد درصد
بسيار بالايي از كدهاي مخرب و نفوذهاي غيرقانوني مي باشند و درست به همين دليل تنها درصد محدودي از اقدامات
خرابكارانه با هدف سرقت مستقيم يا غيرمستقيم پول به ثمر مي نشينند و اغلب آنها به نحوي خنثي شده و ماهيت مجرمانه
خود را از دست مي دهند.
آخرين حلقه زنجير
هيچ دليلي وجود ندارد كه ريسك امنيتي خريد آنلاين از كي فروشگاه معتبر، كمتر از استفاده حضوري از كارت اعتباري
و يا وجه نقد در محوطه فيز كيي آن فروشگاه باشد. احتمال اجراي تهديدهاي اينترنتي آنلاين، درست به اندازه اين احتمال
است كه شخصي در محل خريد حضوري شما و بدون اينك  ه متوجه شويد، رمز و شماره كارت اعتباري تان را يادداشت
كند و يا حتي خود آن را برداشته و پا به فرار بگذارد؛ نه بيشتر. تنها تفاوت موجود، محيط انجام معامله وعدم حضور
تهديدهاي فيز كيي و قابل مشاهده است.

در مبادلات و معاملات آنلاين احتمال ناديده انگاشتن جوانب امنيتي و عدم رعايت آن، فقط كمي بيشتر از داد و ستدهاي
حضوري است. در حقيقت مجرمان اينترنتي معمولاً به صورت مستقيم به شبكه هاي سازماني و سرورهاي اطلاعاتي
حمله نميك نند ؛ بلكه تمام تلاش خود را بر روي آسيب پذيرترين حلقه زنجير متمركز ميك  نند و اين حلقه شكننده
چيزي و يا بهتر بگوییم كسي نيست به جزء كاربر نهايي. دسترسي به اطلاعات حساس و با ارزش سازماني از طريق
كاربران خانگي بسيار آسان تر از شكستن لايه هاي مختلف امنيتي، نفوذ به یك پايگاه اطلاعاتي و دسترسي به اطلاعات
رمزگذاري شده است.
در اينجا ملاحظاتی در رابطه با راهكارها و ملزومات حفاظتي كه هر كاربري براي افزايش امنيت اطلاعات و دريافت
خدمات مطلوب در اينترنت، بايد از آنها آگاه باشد، آورده شده است.
صفحات اينترنتي كه در آنها مبادلات آنلاين و خدمات حساس مالي يا تجاري انجام مي شود، بايد داراي ملزومات
زير باشند:
تضمين اين مسئله كه داده هاي وارد شده براي انجام مبادلات و يا معاملات الكترون كي ، تنها توسط بخش ها يا افراد
معيني قابل دسترسي است. اين مسئله از طريق رمزگذاري انجام مي شود.
صحت، درستي و عدم نقص اطلاعات درطول عمليات نقل و انتقال؛ به منظور اطمينان از عدم سوء استفاده از اطلاعات
حساس. اين مسئله از طريق استفاده از امضاي ديجيتال انجام مي شود.
در نهايت، هويت هر دو طرف رابطه تجاري، يعني ارائه دهنده و دريافت كننده خدمات آنلاين، بايد كاملاً واضح و
مشخص بوده و مورد تأ ييد و تصديق قرار گيرد. مدارك هويت ديجيتالي براي رفع نگراني هاي موجود در اين رابطه
مورد استفاده قرار مي گيرند.
براي دسترسي به اين ملزومات كلي، روش هاي ارتباطي استانداردي طراحي شده است كه هر كدام وظايف خاصي را
بر عهده دارند.
پروتكل هاي امنيتي
پروتكل هاي امنيتي قوانين و استانداردهايي هستند كه براي محافظت از مبادلات و معاملات اينترنتي در برابر تهديدهاي
آنلاين، وضع شده اند و دسترسي هاي غيرمجاز به اطلاعات تبادل شده را محدود ميك  نند. به اين ترتيب اين پروتكل ها، نقش
مهمي در محافظت از كاربران خانگي، شبكه هاي محلي، فروشگاه ها، سازمان ها و مؤسسات مالي تجاري دارند. تهديدهايي
چون سرقت اطلاعات، سرقت مستقيم و يا غير مستقيم پول، ايجاد توقف و اختلال در فرايندهاي تجاري، كلاهبرداري هاي
آنلاين و غيره، تهديدهايي هستند كه از كوچك ترين نقص و اشتباه در كاربرد اين پروتكل ها سود مي برند.

اعتبار بخشي امنيتي
علاوه بر استفاده از پروتكل هاي امنيتي و ابزار حفاظت از اطلاعات رايانه اي مانند نرم افزارهاي ضد ويروس ، هركدام از
طرف هاي كي معامله الكترون كي )ارائه كننده و دريافت كننده خدمات(، بايد داراي ابزار و مدارك خاص امنيتي براي
برقراري ارتباط امن با طرف مقابل خود باشند. رمزهاي عبور، مدارك ديجيتال، ك‌ارت هاي هوشمند، امضاي ديجيتال،
شماره هاي IP ، آدرس هاي MAC و حتي خصوصيات منحصر بفرد بيومتر كي )اثر انگشت، ...( همگي ابزاري هستند كه
به اعتبار سنجي امنيتي طرف هاي كي معامله اينترنتي كمك ميك  نند. اعتبار و هويت امن كاربرهاي خانگي اينترنت معمولاً
با رمزهاي عبور ، شماره كارت هوشمند، امضاي ديجيتال و ... تأ ييد مي شود اما براي بان كها، مراكز فروشگاهي بزرگ و
سازمان هاي تجاري، دارا بودن مدارك امنيتي ويژه ضروري است.
امنيت تجارت الكترون كي؛ قابل دسترس، قابل اجرا
نكته بسيار مهم در اينجاست كه روش هاي خاص امنيتي براي محافظت از معاملات اينترنتي چنان سختگيرانه طراحي
شده اند كه مي توان ادعا كرد «ديگر تفاوت چنداني ميان انجام معاملات حضوري و مبادلات الكترون كي باقي نمانده
است. »
درست به همان نحو كه یک مشتري، اطلاعات شخصي، محرمانه و حساس خود را به صورت رو در رو در اختيار هر
فروشنده اي قرار نمي دهد و جوانب امنيتي را به طور كامل حفظ ميك ند، در حوزه مبادلات آنلاين نيز نبايد اين اطلاعات
را در صفحات، پايگاه ها و نيز سرورهايي كه فاقد مدارك و گواهي نامه هاي خاص امنيتي هستند ، وارد كند.
علاوه بر اين، در لايه هاي ارتباطي بالاتر، مدير شبكه خدمات دهنده بايد نهايت دقت و احتياط را در اطمينان از عدم
وجود هرگونه كد يا ابزار مخرب )ويروس، تروجان، ابزار هك و ...( و نيز هرگونه آسيب پذيري )حفره ها و نقص هاي
امنيتي( به كار گیرد تا امنيت داده ها و اطلاعات ذخيره شده در سرور مورد تهديد قرار نگيرند.
توصيه هاي مهم به كاربران خدمات بانكي و تجاري آنلاين
در هنگام انجام فعاليت هاي بسيار محرمانه مانند خريد و فروش آنلاين و يا انجام امور بانكي بايد نكات زير را هميشه
به خاطر داشته باشيد:
از عدم حضور و فعاليت هر نوع كد مخرب در لحظه آغاز و در حين انجام فعاليت تجاري و دريافت هرگونه خدمات
اينترنتي حساس، اطمينان حاصل كنيد. در اين خصوص بايد گفت كه خطرناك ترين و در عين حال شايع ترين تهديد
عليه فعاليت هاي مالي اعتباري در اينترنت، نوعي كد مخرب از خانواده تروجان هاي Banker مي باشد. اين تروجان

پس از نفوذ در سيستم )اغلب به شكل نامحسوس(، بازديدهاي اينترنتي كاربر را كنترل ميك  ند و به محض ورود وي به
پايگاه هاي مؤسسات مالي اعتباری ، سيستم هاي پرداخت آنلاين، مراكز خريد وفروش اينترنتي و ... اطلاعات حساس
مبادله شده را پس از سرقت، به مجرمان اينترنتي ارسال ميك  ند.
تمايل روزافزون كاربران اينترنت به انجام معاملات آنلاين و گسترش زمينه هاي دسترسي به خدمات الكترون كي نيز
دليل ساده اي براي افزايش تعداد و تنوع تروجان هاي Banker بوده است. البته دليل محكم تري نيز وجود دارد و آن
انگيزه هاي مالي خرابكاران اينترنتي و لذت دسترسي آسان و در عين حال غيرقانوني آنها به پول هاي باد آورده اي است
كه به علت ناآگاهي و بي احتياطي بين زمين و هوا معلق مانده است. درست به همين خاطر، استفاده از نرم افزارهاي
حفاظتي به روز و ايجاد تنظيمات صحيح بر روي آنها، به تناسب امنيت مورد نيازتان، مهم ترين و ضروري ترين ابزار
دفاعي شما مي باشد.
پس دور از انتظار نيست كه در آينده اي بسيار نزد كي، ابزار سنتي ضد ويروس، قدرت مؤثر خود را از دست بدهند.
بايد اعتراف كرد كه آينده اي در كار نيست؛ همين حالا راهكارهاي ضد ويروس بايد آماده یک پوست اندازي كامل
باشند تا بتوانند اقتدار نسبي شركت هاي امنيتي را در دنياي فناوری اطلاعات حفظ كنند.
به همين منظور، شايد افزودن كي لايه امنيتي مكمل با فناوري هاي پيشرفته و يا استفاده از روش هاي هوشمند در
تشخيص ويروس هاي مخرب و ... ايده هاي خوبي باشند.
تقريباً همه كارشناسان امنيتي عقيده دارند كه اكنون مؤثرترين ابزار دفاعي در رايانه ها، بهره گيري از روش هاي
پيشگيرانه 1 است. در اين روش رفتار خاص كدها و نرم افزارهاي فعال درموقعيت هاي مختلف، مهم ترين عامل
شناسايي و تف كيك كدهاي مخرب و مشكوك از كدهاي امن و مفيد است. در اين حالت نياز چنداني به استفاده از
پايگاه هاي اطلاعات امنيتي ثبت شده و مشخصات ويروس هاي قديمي تر )البته تا حدي( نيست.
راهكار مؤثر ديگر استفاده از كي ابزار مكمل امنيتي در كنار نرم افزارهاي حفاظتي نصب شده در سيستم )يا به عبارتي
در كنار همان راهكارهاي سنتي حفاظت از اطلاعات( براي ترميم نقاط ضعف آنهاست. كيي از اين سيستم هاي پيشرفته
براي رديابي و كشف ويروس هاي ثبت نشده با نام ™TruPrevent ، ابزار قدرتمندي براي پيشگيري از نفوذهاي
غيرمجاز و نيز افزايش توان بازدارندگي سيستم امنيتي نصب شده در رايانه است.
به هيچ وجه هرزنامه هاي موجود در صندوق پستي خود را جدي نگيريد و به آنها اعتماد نكنيد؛ هرچند اگر بسيار
جذاب و قابل توجه جلوه كنند. هرزنامه هايي كه از طرف فرستنده ها يا منابع كاملاً نامشخص و مبهم ارسال مي شوند ،
ريسك تخريبي بسيار بالاتري دارند. در خصوص هرزنامه هاي مربوط به تجارت يا خريد و فروش الكترون كي نيز بايد
1- Proactive

گفت كه اغلب آنها از منابع مطمئن و امن ارسال نمي شوند و به احتمال قوي ممكن است تنها، ابزاري براي فريبكاري
خرابكاران و نيز سرقت اطلاعات حساس و ارزشمند شما باشند. هرزنامه ها سهم مهمي در اجراي حملات Phishing
)ابزار كلاهبرداري آنلاين( دارند. Phishing ، تكن كي بسيار حرفه اي است كه اغلب كاربران غيرحرفه اي خدمات آنلاين
را هدف مي گيرد.
علاوه بر اين، لين كهاي موجود در هرزنامه ها نيز مي توانند بسيار خطرناك باشند ؛ زيرا قادرند به راحتي شما را به صفحات
مخرب و غيرواقعي در وب هدايت كنند كه هدف آنها ايجاد تخريب و اختلال در سيستم و نيز دسترسي غيرقانوني به
اطلاعات و داده هاي مهم شماست. بنابراين به شما توصيه مي شود كه به جاي كل كي بر روي هر لينكي، آدرس آن را به
طور مستقيم در نوار آدرس مرورگر خود تايپ كرده و كليد جستجو را فشار دهيد. اگر «حتي فقط كيبار » قصد تجربه لذت
بخش خريد الكترون كي و يا انجام فعاليت هاي بانكي آنلاين را داريد، موارد زير را فراموش نكنيد:
قبل از انجام خريد از فروشگاه هاي آنلاين و يا از طريق پايگاه هاي الكترون كي، و نيز دريافت هرگونه خدمات اينترنتي ،
كيي از بهترين تدابير امنيتي، اطمينان از قانوني بودن، ميزان شهرت و سطح اعتبار اين مركز مالي تجاري است. كي
جستجوي ساده در اينترنت ، شايد راهنماي خوبي در اين زمينه باشد.
سيستم هاي رايانه اي خود را همواره به روز نگاه داريد. سيستم هاي عامل و نيز بسياري از برنامه هاي كاربردي نصب
شده در رايانه شما يقينا داراي نقص ها و حفره هاي امنيتي بي شماري هستند كه مي توانند توسط خرابكاران اينترنتي براي
نفوذهاي نامحسوس و انجام فعاليت هاي غيرقانوني مورد استفاده قرار بگيرند. تنها كي اشكال كوچك امنيتي در برنامه هاي
به ظاهر ساده و پركاربرد مانند Media Player، Yahoo Messenger و يا ACDSee ، نقش خود را به نحو احسن ايفا
ميك ند.
هيچ گاه فايل ها و نرم افزارهاي نامطمئن را بارگذاری و اجرا نكنيد؛ به خصوص اگر آنها در منابع و پايگاه هاي
اينترنتي نامشخص و بي نام و نشان وجود داشته باشند. اين فايل ها مي توانند ضميمه نامه هاي الكترون كي و يا برگرفته
از صفحات اينترنتي مشكوك باشند. به خاطر داشته باشيد كه احتمال آلوده بودن اين فايل ها آنقدر زياد است كه با اجراي
آن، بطور مستقيم كدهاي مخرب را در رايانه خود نصب ميك نيد.
هيچ گاه قبل از اطمينان كامل از شرايط امنيتي موجود ، اقدام به پرداخت و يا نقل و انتقال پول نكنيد )درست به
همان گونه كه معاملات حضوري و فيز كيي را انجام مي دهيد(. به خاطر داشته باشيد كه احتمال كلاهبرداري و فعاليت
غيرقانوني در اينترنت هميشه بيش از آن است كه فكر ميك  نيد. شما نخستين فردي نيستيد كه شايد در ازاي سفارش
آخرين و مدرن ترين نسل تلفن هاي همراه، جعبه اي پر از سنگ و ماسه دريافت كرده باشد.
امروزه انجام مزايده هاي آنلاين در اينترنت به طور چشمگيري رواج يافته است. قبل از آغاز پيشنهاد قيمت و شروع مزايده، از

شخصيت حقيقي و حقوقي مسئول مزايده اطلاع كامل پيدا كنيد و فريب تكن كيهاي حرفه اي فروش وي را نخوريد.
هيچ گاه اطلاعات حساس و محرمانه خود را از طريق نامه هاي الكترون كي ارسال نكنيد. كاربران عادي و حتي برخي از
كاربران حرفه اي اينترنت گمان ميك  نند كه اين روش بسيار امن تر از پركردن فرم هاي الكترون كيي است. اما متأسفانه اين
حقيقت ندارد. نامه هاي الكترون كي از لحاظ امنيتي بسيار آسيب پذيرند.
از تيزهوشي و حس شک خود بهره بگيريد. ظاهر و ساختار كي صفحه وب اغلب مي تواند نشان دهنده غيرواقعي بودن
و يا امن نبودن آن باشد. به خاطر داشته باشيد كه در بسياري از موارد خرابكاران اينترنتي صفحات موقتي در اينترنت ايجاد
ميك نند كه تنها كاربرد آنها، كلاهبرداري از كاربران اينترنت است.
در نهايت اين عبارت را از دايره باورهاي خود حذف كنيد كه «من به هيچ وجه در معرض خطر نيستم، چرا كه من تنها
كي كاربر معمولي و عادي اينترنت هستم. » به یاد داشته باشيد كه اين همان چيزي است كه مجرمان از شما انتظار دارند.
كي خرابكار اينترنتي تنها با اعداد، ارقام و شماره هاي IP شما سروكار دارد و نه با شخصيت، شغل، ميزان درآمد و يا
سطح دسترسي شما به اينترنت.
5  7
خرید اینترنتی و حقوق مصرف کنندگان
در یک خرید اینترنتی از چه مواردی باید آگاه باشم؟
اگر قصد خرید اینترنتی از یک فروشگاه الکترونیکی را دارید، باید با دقت کافی این کار را انجام دهید. خرید اینترنتی یک
کار عجیب و سخت نیست، اما به هر حال وقتی شما به صورت فیزیکی هم خرید می کنید، به طور حتم ملاحظاتی را در
نظر می گیرید )به عنوان مثال خرید از یک مکان معتبر(. خرید اینترنتی شاید ساده ترین و لذت بخش ترین کاری باشد که
شما در اینترنت می توانید انجام دهید به شرطی که به یک سری نکات مهم توجه داشته باشید.
خرید اینترنتی از فروشگاه های معتبر
قبل از خرید اینترنتی، ابتدا در مورد فروشگاهی که می خواهید از آن خرید کنید تحقیق نمایید. فروشگاه های معتبر عموماً
آدرس پستی، تلفن و مشخصات خود را به طور دقیق در وب سایت شان درج می کنند. دقت کنید که فروشگاه مورد نظر
یک فروشگاه فعال است یا خیر؟ )یا مثلاً یک وب سایت رها شده.( در نظر داشته باشید که تعداد زیادی وب سایت
رها شده در اینترنت وجود دارند که روزی به مشتریان خود سرویس دهی می کرده اند، اما اکنون به علل مختلف بی استفاده
مانده اند. اگر از طریق تبلیغات با فروشگاه آشنا شده اید، تقریباً می توان اطمینان داشت که فروشگاه مورد نظر فعال است،

اما اگر به طور اتفاقی وارد فروشگاه شدید، باید بررسی بیشتر نمایید. معمولاً در وب سایت های فعال، بخش اخبار به
روز است و این را به عنوان یکی از نشانه های به روز بودن فروشگاه می توان در نظر گرفت. نکته دیگر این است که
می توان بررسی نمود که اطلاعات تکمیلی در مورد کالا به همراه قیمت و شرایط و هزینه های ارسال درج شده باشد.
معمولاً فروشگاه هایی که یک شعبۀ فیزیکی دارند، بسیار مطمئن تر از فروشگاه هایی هستند که فقط به صورت مجازی
پایه گذاری شده اند و آمارها نیز نشان می دهد اعتماد افراد به فروشگاه هایی که شعبۀ فیزیکی دارند بیشتر است، زیرا
احتمال کلاهبرداری و یا این که کالای خریداری شده به دست شما نرسد، کمتر است و در صورت بروز مشکل، می توانید
به آدرس فروشگاه مربوطه مراجعه کنید.
شکل 6  7 انتشارات مدرسه
انتخاب روش خرید مناسب
وقتی از یک فروشگاه مجازی معتبر خرید می کنید، معمولاً انتخاب های متعددی برای نحوه خرید و دریافت کالا برای
شما وجود خواهد داشت. از جمله پرداخت وجه به صورت آنلاین، خرید به صورت پستی، واریز به حساب و .... .
همیشه سعی کنید روشی برای خرید خود انتخاب کنید که کمترین ریسک پذیری را داشته باشد.
خرید به صورت آنلاین
معمولا فروشگاه هایی که ارائه دهنده سرویس های آنلاین هستند، خدمات پرداخت اینترنتی خود را از یکی از بانک های
کشور دریافت م یکنند و بانک ها نیز معمولا بابت ارائه این نوع سرویس، از فروشگاه ها مبالغی بابت ضمانت دریافت

می کنند. اخذ مبالغ ضمانت به این دلیل است که در صورت طرح شکایت از فروشگاه مربوطه، بانک بتواند ضمانت را
به اجرا بگذارد. استفاده از این سیستم بیشتر در مواقعی مناسب است که شما محصول خود را می خواهید به صورت
الکترونیکی دریافت کنید، مانند خرید کارت اینترنت و موارد شبیه آن، در پرداخت های آنلاین همیشه وقتی می خواهید
مرحله پرداخت وجه را از طریق کارت انجام دهید، وارد سایت دومی خواهید شد که سایت بانک دریافت کننده وجه
است. دقت کنید بسیاری از سارقان اینترنتی با راه اندازی سایت هایی شبیه به سایت های بانک ها و آدرس های شبیه به آنها،
اقدام به کلاهبرداری نموده اند. اگر از مرورگر IE استفاده می کنید، بعد از ورود به صفحه پرداخت بانک، تصویر یک قفل
زرد رنگ پایین صفحه مشاهده می شود. روی آن قفل دو بار کلیک کنید تا گواهینامه سایت باز شود. در قسمت Issuedto
آدرس بانک نوشته شده است. )مثلاً اگر وارد سایت بانک پارسیان شده باشید، باید www.pec. ir نوشته شده باشد.( ولی
اگر وارد قسمت پرداخت شدید و این قفل زرد رنگ را مشاهده نکردید، یا نام داده شده در قسمت Issuedto درست
نبوده، شماره کارت رمز خود را وارد نکنید، چون نشان دهندۀ این است که این سایت از نظر امنیتی تأیید نشده است و یا
اصلاً سایت بانک نمی باشد و اطلاعات شما در اختیار افراد دیگری قرارخواهد گرفت.
شیوه خرید از طریق واریز به حساب
در این روش برای خرید اینترنتی یک کالا باید )احتمالاً ساعت ها!( در صف بانک بایستید تا مبلغ را به حساب فروشگاه
واریز کرده و سپس شماره فیش را در وب سایت وارد کنید تا محصول مورد نظر را برای شما ارسال کنند. این شیوه
یکی از نامناسب ترین شیوه های خرید اینترنتی است و حتی شاید نتوان آن را یک خرید اینترنتی قلمداد کرد. زیرا
استفاده از تجارت الکترونیک باید باعث سرعت و سهولت در خرید گردد، اما در این روش شما درد سر بیشتری نسبت
به خرید فیزیکی خواهید داشت. از نظر امنیتی هم استفاده از این روش خرید غیر معقولانه است. در پرداخت های
الکترونیکی تمام سوابق تراکنش های مالی شما در سیستم ثبت می شود و حتی مشخص است که این کالا در چه تاریخی
و از چه فروشگاهی و با چه قیمتی خریداری شده است. اما در حالتی که شما به حساب فردی مبلغی واریز می کنید،
ممکن است هیچ وقت چیزی به دست شما نرسد و چون شما مبلغ را در بانک واریز کرده اید و این فروشگاه اینترنتی
برای بانک شناخته شده نیست و فروشگاه ضمانتی هم به بانک نداده است. اثبات این که شما مبلغی را بابت خرید
محصول خاصی که در اینترنت وجود داشته پرداخت کرده اید مشکل تر است و ردیابی آن سخت تر و یا اگر بر فرض
فیش بانکی گم شود که اوضاع وخیم تر خواهد شد.

خرید پستی
شاید امن ترین روش برای خرید اینترنتی استفاده از سیستم خرید پستی باشد که امروزه اغلب فروشگاه ها نیز از این سرویس
استفاده م یکنند. شما با استفاده از این روش می توانید محصول مورد نظر را سفارش دهید و محصول موردنظر توسط
شرکت پست برای شما ارسال شده و سپس مبلغ کالا را به مأمور پست تحویل می دهید. می بینید که در این روش شما با
اطمینان خاطر و بدون اینکه پولی را از پیش پرداخت کرده باشید، می توانید محصول خود را خریداری نمایید. استفاده از
این روش برای کالاهایی که ماهیت فیزیکی دارند، بسیار مناسب است. همیشه سعی کنید در فروشگاهی که امکان خرید
پستی وجود دارد، از این روش استفاده کنید. البته از این شیوه در محصولاتی که ماهیت فیزیکی ندارند مانند کارت اینترنتی،
اطلاعات و حق عضویت و .... نمی توان استفاده کرد و باید شیوه پرداخت آنلاین استفاده شود.
شکل 6  7 انتشارات مدرسه
خدمات بانک داری الکترونیکی )بانکداری اینترنتی(
بانکداری الکترونیک شامل سیستم هایی است که مشتریان مؤسسات مالی را قادر می سازد تا در سه سطح اطلاع رسانی،
ارتباط و تراکنش از خدمات و سرویس های بانکی استفاده کنند:
الف( اطلاع رسانی: این سطح ابتدایی ترین سطح بانکداری اینترنتی است. بانک اطلاعات مربوط به خدمات و عملیات
بانکی خود را از طریق شبک ههای عمومی یا خصوصی معرفی می کند.
ب( ارتباطات: این سطح از بانکداری اینترنتی امکان انجام مبادلات بین سیستم بانکی و مشتری را فراهم می آورد. ریسک
این سطح در بانکداری الکترونیک بیشتر از شیوه سنتی است و کنترل های مناسبی را برای عدم دسترسی به شبکه اینترنت
بانک و سیستم های رایانه ای نیاز دارد.

ج( تراکنش: این سیستم متناسب با نوع اطلاعات و ارتباطات خود از بالاترین سطح ریسک برخوردار است و با یک
سیستم امنیتی کنترل شده قادر است، صدور چک، انتقال وجه، پرداخت قبوض و افتتاح حساب را انجام دهد.
مروري بر ويژگي هاي بانكداري اينترنتي
بان كهاي صددرصد اينترنتي با هدف اصلي قبول سپرده، به عنوان بان كهاي بدون شعبه یا دستگاه خودپرداز مي باشند
كه با استفاده از وب سايت، مشتريان را جذب و خدمات خود را ارائه مي دهند )در حقیقت این بانک ها شعبه فیزیکی
و واقعی ندارند(. وظيفه اصلي اين بان كها ارائه خدمات از طريق اينترنت است، مشتريان محدود، به اين شيوه از ارتباط
نيستند، بلكه از طريق تلفن و پست نيز مي توانند تماس برقرار كنند. تأ ييد اينگونه بان كها نیز همچون بان كهاي عادي،
با دریافت معيارها و شرايط قانوني لازم و كسب مجوز از بانک مرکزی انجام می شود.
مزاياي بان كهاي صددرصد اينترنتي
همانند هرگونه تجارت الكترون كيي، مزايا و معايبي براي كار با اين نوع بان كها وجود دارد كه در اين بخش به طور
خلاصه به آن مي پردازيم.
در صورتي كه شما تصميم به كنار گذاشتن بانك خود و حركت به سمت دنياي جديد بانك صددرصد اينترنتي
گرفته ايد، چه انتظاري از اين تجربه جديد مي توانيد داشته باشيد؟
با توجه به قابليت آن در ارائه خدمات در وب سايت، اين نوع بان كها مزاياي مهمي را در بردارند:
دستيابي در هر مكان و هر زمان: تا زماني كه شما كي كامپيوتر و امكان اتصال به اينترنت را داريد، بدون در نظر
گرفتن ساعات بانكي و تعطيلات، مي توانيد به آن دسترسي داشته باشيد.
عدم هرگونه دردسر براي گشايش حساب: بان كهاي صددرصد اينترنتي نه تنها براي گشايش حساب، امكان انجام
كليه مراحل از طريق خط اينترنت را مي دهند، بلكه واريز وجه براي گشايش حساب نيز مي تواند انجام شود.
وب سايت هايي كه داراي ويژگي هاي سهولت در استفاده و قدرت عملياتي بيشتري مي باشند: اينترنت تنها شعبه
براي بان كهاي اينترنتي محسوب مي شود. اينگونه بان كها با جهت گيري بهتر به طرف مشتري و با ايجاد كي ارتباط
از طريق شبكه، تجارت بسيار بهتري را براي كاربران آن – در مقايسه با بان كهاي عادي – به ارمغان مي آورند.
پيشنهاد بهتر: با كاهش هزينه هاي كلي، بان كهاي صددرصد اينترنتي قادر هستند كه سود خود را به مشتريان انتقال دهند.
براي مشترياني كه مبالغ زيادي در اين بان كها سپرده گذاري مي نمايند، امكان كاهش و یا حذف كارمزدها وجود دارد.
سهولت در پرداخت قبوض: بان كهاي اينترنتي در ساده نمودن مراحل پرداخت قبوض– چه نمايش قبوض بر روي
صفحه كامپيوتر و چه پرداخت قبوض– تا حد امكان تلاش نموده اند.

معايب بان كهاي صددرصد اينترنتي
توصيه مي شود قبل از تصميم به تثبيت وضعيت حساب هاي خود )جاري و پس انداز( در كي بانك اينترنتي، به موارد
زير نيز توجه فرمایيد:
ملاقات حضوري در بانك را فراموش نكنيد.
واريز نمودن پول نقد در حساب ها را فراموش كنيد.
نبودن بعضي از خدمات ويژه
مشاور مالي
مواظب هيولاي كارمزد باشيد.
ضرورت آشنايي با فناوري
كاربري بانكداري اينترنتي
بانكداري اينترنتي براي همه افراد از كي درجه اهميت برخوردار نيست. مشاورين، مشتريان بان كهاي اينترنتي را به
چهار گروه تقسيم نموده اند. شما با تطبيق خود به گروهي كه با شرايط شما سازگاري دارد، مي توانيد در جهت مناسب
گام برداريد:
1 معامله كنندگان اينترنتي: اين گروه مشتري مايل به اتوماسيون و ساده نمودن احتياجات تراكنشي خود، تا حد امكان
مي باشد. دستيابي به حساب هاي چك )جاري( و كارت هاي اعتباري از طريق خط اينترنت، به عنوان مزيتي براي اين
گروه مشتريان محسوب مي شود. در اين نوع حساب ها، پرداخت قبوض با كارمزد كم با ابزاري براي اتومات كينمودن
عمليات، از اهميت خاصي برخوردار است.
2 پس انداز كنندگان: اين دسته از مشتريان به دنبال نتيجه و بازدهي بالا از حساب هاي خود هستند كه اقدام به نگهداري
وجوه و مبالغ بالا مي نمايند و همچنين انتظار كارمزد پا يين را دارند. انتقال راحت وجوه بين حساب ها براي اين افراد
اهميت دارد.
3 خريداران فوري: اين گروه از مشتريان بدون دغدغه فكري خواهان خدمات مالي جامع، كارت هاي اعتباري، وام ها و
پرداخت قبوض به طور كيپارچه مي باشند. سهولت در استفاده و گستردگي اين خدمات، مهم ترين عامل براي اين
گروه از مشتريان مي باشد.
4 وام گيرندگان: این گروه از مشتریان خواهان دریافت وام با مبالغ دلخواه و باسود کم و امکان وثیقه گذاری پایین
می باشند.


کارمزد در بانک های اینترنتی
در حالي كه همه بان كهاي اينترنتي براي ارائه خدمات كارمزد دريافت نميك نند و بعضي نيز بر اساس وضعيت حساب،
بخشي از كارمزدها را حذف مي نمايند، ل كين به هر نحو، بايد انتظار كارمزد را براي حداقل برخي از موارد ذكر شده
در زير داشت :
پرداخت قبوض
كارمزد دستگاه هاي خودپرداز
كشيدن چك و درخواست دسته چك
كارت هاي اعتباري
ساير كارمزدها
راه حلي براي برتري در بانكداري: شعبه اينترنتي
بر اساس آخرين تحقيقات به عمل آمده، استفاده از اينترنت ظرف چند سال آينده، به طور قابل ملاحظه ای افزايش ميي‌ابد
كه از جمله دلايل اين افزايش فوق العاده، پا يين بودن قيمت كامپيوترهاي شخصي، آسودگي بيشتر و ايمني اشاره كرد.
فراهم كردن فرصتي براي بازاريابي بي واسطه و مستقيم، كارآيي مؤثر ، مطمئن و با ايمني بالا، از مزاياي ايجاد سيستم
الكترون كي بانكداري است. بانک ها نیز، واقعی تلاش کرده اند که بخشی از خدمات خود را به صورت اینترنتی به مشتریان
خود ارائه دهند.
6  7
هوشیاری در اینترنت
چرا باید در دسترسی به خدمات اینترنتی بانک ها، به مسئله امنیت دقت کنم؟
اینترنت، زندگی همه ما را به نحو مطلوبی دگرگون کرده و این تحول البته در حوزه پول و اعتبار، مورد اقبال عمومی
واقع شده است. افزایش سرعت خدمات بانکی، کارآمدی مؤسسات مالی اعتباری، صرفه جویی در زمان و حتی کاهش
ترافیک شهری، کمترین مزایای استفاده از خدمات اینترنتی بانک ها است که کمابیش توجه کاربران ایرانی را نیز به خود
جلب کرده است.

حتی از طریق یک اتصال معمولی به اینترنت، می توانیم بسیاری از فعالیت های بانکی وقت گیر و مهم خود مانند انتقال
وجه، دریافت صورت وضعیت، اطلاع از آخرین رقم موجودی، پرداخت قبوض، خرید کالا و ... را آن هم به صورت
موفقیت آمیز انجام دهیم. خدمات اینترنتی بانک ها، بسیار مناسب، خیلی سریع و کاملاً ساده هستند؛ اما آیا می توانیم
عبارت «خیلی امن » را هم قاطعانه به این فهرست اضافه کنیم؟
امنیت، حقیقت فراموش شده
واقعیت این است که اغلب بانک ها، سازمان ها و مراکز تصمیم گیری، کاربران خدمات بانکی را با انواع تبلیغات،
اطلاعیه ها و تشویق ها بمباران می کنند تا علی رغم تمام محدودیت های موجود در خصوص دسترسی افراد به اینترنت،
آنها را به سمت استفاده از خدمات اینترنتی سوق دهند، فارغ از این که اطلاع رسانی همین دستگاه ها در خصوص امنیت
«اینترنت بانک » تقریباً صفر است. البته این مسئله کاربران خانگی و شخصی را از بی توجهی به تأمین امنیت اینترنت در
رایانه های خود مبرا نمی کند؛ اما مراکز و رسانه های تأثیرگذار بر جامعه باید به تناسب تبلیغات پی در پی در خصوص
استفاده از «اینترنت بانک »، به امنیت این خدمات مهم و ارزشمند نیز توجه کافی داشته باشند.
از سویی دیگر، کاربران خدمات اینترنتی باید بدانند که امنیت اطلاعات هم در طرف خدمات دهنده 1 و هم در طرف
خدمات گیرنده 2، باید به طور کامل تأمین باشد و صرف ارائه خدمات امن از طرف بانک، امنیت اطلاعات مالی اعتباری
کاربر یا خدمات گیرنده را تضمین نمی کند و محیط عملیاتی او نیز باید کاملاً حفاظت شده و عاری از تهدیدهای
رایانه ای باشد.
بسیاری از کدهای مخرب و ویروس های رایانه ای، با هدف سرقت اطلاعات ارزشمند وحساس کاربران، طراحی و
در شبکه جهانی اینترنت منتشر می شوند. این بدافزارها اغلب به دنبال ایجاد اختلال در فرایندهای عملیاتی رایانه شما
نیستند و شما هیچ وقت از حضور و فعالیت مخرب آنها آگاه نخواهید شد. به بیانی دیگر چون این ویروس ها نشانه
خاصی ندارند و عملکردهای سیستم را تحت تأثیر قرار نمی دهند، توجه شما را به هیچ وجه جلب نمی کنند. وظایف
اصلی آنها، جمع آوری اطلاعات محرمانه و ارسال رونوشتی از آنها به خرابکاران و مجرمان اینترنتی است. بسیاری
از آنها فعالیت های مالی اعتباری شما را رصد می کنند؛ برخی دیگر رایانه شما را در برابر سایر تهدیدهای خطرناک
آسیب پذیر می کنند و بعضی دیگر نیز مانند کدهای مخرب Bot ، می توانند رایانه ها را به طور کامل در اختیار گروه های
تبهکاری قرار دهند، به نحوی که از آنها در تخریب وسیع و یا سرقت گسترده اطلاعات استفاده شود.
Client - Side  Server - Side 2  1

چگونه، دسترسی به خدمات اینترنتی بانک ها را امن کنیم؟
بانک ها و مؤسسات مالی اعتباری، به شما خدمات امن ارائه می کنند. این مسئله نباید موجب نگرانی شما باشد که
ممکن است بانک ها نا امن باشند. البته در مواردی نادر، خرابکارهای حرفه ای با حمله به پایگاه های اطلاعاتی مؤسسات
مالی، موفق شده اند تا علاوه بر سرقت مستقیم پول، اطلاعات ارزشمند و حساس مشتریان آنها را نیز به سرقت ببرند
) نظیر آنچه که در سال 2008 میلادی برای بانک سوئدی نوردآ اتفاق افتاد(. اغلب مجرمان اینترنتی ترجیح می دهند به
علت سطح بالای امنیت و مدیریت ریسک در مراکز مالی، به مشتریان یا دریافت کنندگان خدمات بانکی حمله کنند.
بنابراین اگر شما رایانه خود را به یک محیط امن برای دریافت خدمات مالی تبدیل کنید، تهدید عمده ای متوجه شما
و اطلاعات شما نخواهد بود.
مهم ترین نکته ای که باید به آن توجه کنید این است که همانقدر که در دنیای واقعیت مراقب اطلاعات مالی، کارت های
اعتباری و وجوه نقد یا غیر نقد خود هستید، در فضای اینترنت نیز باید تمام جوانب و ملزومات امنیتی را رعایت کنید.
مطمئن باشید که احتمال سرقت شماره کارت اعتباری و اطلاعات مالی شما از طریق اینترنت، از احتمال سرقت عمدی
کارت اعتباری شما، به همراه رمز عبور مربوط به آن و یا دسته ای پول نقد که حتی در کیف دستی خود قرار داده اید،
کمتر نیست. پس بنابراین، برای امنیت فعالیت های بانکی خود در اینترنت:
رایانه خود را به یک نرم افزار امنیتی پیشرفته با حداکثر امکانات حفاظتی مجهز کنید. این نرم افزار باید از جدیدترین
فناوری های حفاظتی برای پیشگیری از نفوذ برخوردار بوده و فایل ضدویروس آن بروز باشد. به عنوان پیشنهاد
می توانید از ضدویروس رایگان و قدرتمند Panda Cloud Antivirus ، استفاده کنید.
هر از چندگاهی، رایانه خود را برای کشف و پاکسازی ویروس های احتمالی اسکن کنید. برخی از ویروس ها، به
هر دلیل می توانند از لایه های حفاظتی رایانه شما عبور کرده باشند. برای پاکسازی این نوع ویروس ها، اسکن دستی
رایانه ها به صورت دوره ای ضروری ست.
هرزنامه ها و یا پیغام های مشکوک با فرستنده های ناشناس را به هیچ وجه جدی نگیرید. هرچند اگر جذاب یا قابل
توجه جلوه کنند. این نامه ها می توانند حاوی لینک های مخرب و یا ابزار کلاهبرداری آنلاین باشند.
از هر فروشگاهی خرید نکنید. حتی اگر شما را به صفحه پرداخت اینترنتی مربوط به بانک خودتان هدایت کنند.
حتماً قبل از خریدهای اینترنتی از میزان شهرت، قانونی بودن، سطح اعتبار و قابلیت ارائه خدمات امن توسط مراکز
فروشگاهی اطمینان حاصل نمایید.
علاوه بر نرم افزارهای ضدویروس، سیستم های عامل و برنامه های کاربردی مهم خود را نیز به روز نگاه دارید. دانلود
و نصب اصلاحیه های مهم نرم افزاری و به روزرسانی خودکار سیستم های عامل، راهکارهای مناسبی محسوب می شوند.

هیچ فایل یا نرم افزار نامطمئنی را دانلود و بر روی سیستم خود اجرا نکنید. البته دانلود فایل ها و نرم افزارهای
کاربردی به ظاهر امن از پایگاه های نامشخص و بی نام و نشان اینترنتی، به هیچ وجه توصیه نمی شود. در این شرایط
احتمال دانلود یک کد مخرب و سپس اجرای مستقیم آن در رایانه توسط خود شما بسیار بالاست.
در نهایت، هیچ گاه اطلاعات حساس و بسیار محرمانه خود را از طریق نامه های الکترونیک ارسال نکنید. بر خلاف
تصور عموم، نامه های الکترونیک از لحاظ امنیتی بسیار آسیب پذیرند.
این دستورالعمل های ساده، تقریباً امنیت کامل فعالیت های بانکی شما در اینترنت را تضمین می کنند.
دلایل کنترل و نظارت نوجوانان در اینترنت به وسیله والدین چیست؟
به دلیل استفادة روزافزون و همگانی از پدیده های فناوری اطلاعات و ارتباطات، به خصوص در دسترس بودن این
ابزار و امکانات برای کودکان و نوجوانان، خطرات و آسیب های به کارگیری آنها، ضروري است مطالبی، دربارة نظارت
والدین بر استفاده این گروه آسیب پذیر ارائه شود.
در چنین عصری که جهان بر محور فناوری اطلاعات و ارتباطات می چرخد و همه شئون اجتماعی را تحت تأثیر قرار
داده و همة گروه های سنی را مجذوب خود کرده است، و انواع جرائم وآسیب های اجتماعی را نه تنها مضاعف، که
متحول و دگرگون ساخته است، باید در اندیشة طرح و روشي دیگر برای هدایت، راهنمایی و حفاظت از نوجوانان
بود. برای مثال امروزه کامپیوتر در زندگی کودکان نقش مهمی ایفا می کند و این نقش، به سرعت در حال افزایش است.
در این عصر، فرزندان از سنین کم به سوی رایانه و به طور کلی، فناوری اطلاعات کشیده شده اند و نمی توان از استفادة
آنها از این فناوری جلوگيري به عمل آورد. پدر و مادر باید سعی کنند، بر عملکرد فرزندان شان نظارت و کنترل مناسب
داشته باشند. فناوری اطلاعات، هم می تواند خطرآفرین و هم سودمند باشد، زیرا در صورت نبودن نظارت، فرزندان به
مشکلاتی از لحاظ جسمی و روحی دچار می شوند که ممکن است، دیگر راه علاجی برای این مشکلات وجود نداشته
باشد؛ ولی اگر از دریچه ای دیگر به این فناوری بنگريم و امکانات مفید آن را به فرزندان آموزش دهیم، می توانیم
آینده اي روشن و پربار را برای آنها رقم بزنیم. ابزار و دانش فناوری اطلاعات و ارتباطات جهانی، نوظهور و بسیار پر
پیچ و خم است. وقتی فرزندان ما می خواهند از این فناوری استفاده کنند؛ مانند کسانی هستند که می خواهند، به فضا
یا جهانی تخیلی سفر کنند و از دام ها، دره ها، سیاه چال ها و حتی مناظر زیبایی که در این سفر با آنها روبه رو می شوند،
اطلاعی ندارند.
7 7
کنترل و نظارت والدین

اینترنت
اینترنت فضایی وسیع و اقیانوسی از اطلاعات است که هم اکنون با شکل گرفتن جامعة اطلاعاتی و فضای شبک های،
نمودی از دهکدة جهانی را به نمایش گذاشته است. این فضا روزانه در حال گسترش و افزایش است و محدودیتی
برای آن متصور نیست. شبکة اینترنت، هم اطلاعات مفید و قابل استفاده را در خود جای می دهد و هم اطلاعات فاسد،
ناسالم و گمراه کننده را؛ محیطی که سرگرم یها، باز یها و بسترهای ارتباطی جذابی را متناسب با هر گروه سنی در دل
خود دارد، به دلیل همین تنوع و وسعت اطلاعات، و از سویی سرعت و آسانی دستیابی به آنهاست که اینترنت، اینگونه
جایگاه ویژه ای نزد اقشار مختلف مردم یافته و روزبه روز، هم به جمع علاقه مندان این فناوری در جهان افزوده می شود.
بر اساس اعلام مراکز گوناگون جهانی، دو سوم والدین، از نحوة آگاهی یافتن استفاده فرزندان شان از اینترنت ناتوان
هستند. در حقیقت آنها به هیچ وجه نمی توانند، ارتباطات اينترنتي فرزندانشان را كنترل كنند و اين به نگراني عمیق در
ميان والدين تبديل شده است.
اطلاعات و آمار، نشان دهندة اهمیت موضوع اینترنت و استفادة فرزندان از آن است. از دیگر مسائلی که می تواند،
در رابطة ميان فرزندان و اینترنت مشکل آفرین باشد، استفاده از اتاق گفت وگو یا همان چت کردن و نيز پست های
الکترونیکی فرزندان است. باید توجه داشت که اين امکان وجود دارد که فرزند ما با کسانی که اصلاً آنها را نمی شناسد، به
چت مشغول شوند؛ در حالی که نمی داند، این شخص چه خطراتی می تواند برای آنها در پی داشته باشد. افراد مختلف
می توانند، در چت مشکلات زیادی را برای فرزندان شما ایجاد کنند و آنها را مورد انواع سوء استفاده قرار دهند. پدر
و مادر، با نظارت نامحسوس با آگاهي از اینکه فرزند آنها با چه کسی مشغول گفت وگوست، می توانند از بروز چنین
مشکلاتی جلوگیری کرده، از عدم وقوع خطرات، اطمینان حاصل کنند.
هم چنین والدین بايد بر پست الکترونیکی اي که برای فرزندان فرستاده می شود، کنترل داشته باشند و از مطالب، تصاویر
و فیلم هایی که برای آنها ارسال می شود، آگاهي یابند. پدر و مادر باید بكوشند، خودشان برای فرزندشان ایمیل ایجاد
کنند، تا بتوانند از رمز ورود آن اطلاع یابند و پيش از فرزندشان، از موارد ارسالی آگاهی يابند، در غیر این صورت باید
سعی کنند به هر طریقی، از رمز ورود و کلمة کاربری آن اطلاع یابند.
اینترنت جدا از مضراتش، منافعی هم برای رشد علمی و خلاقیت فرزندان دارد. با اتصال به شبکة جهانی اینترنت،
کودکان و نوجوانان ما می توانند، با مراجعه با پایگاه های مخصوص سن خود، به اطلاعات گسترده و مفیدی دست يابند
و قدرت پرسش گری و پژوهشگری خود را بالا برده، با جست وجو، پاسخ پرسش هاي خود را یافته، اطلاعات عمومی
خود را افزایش دهند. آنها می توانند، این مطالب سودمند را در مدرسه، زندگی روزمره و برخوردهای اجتماعی به کار
برده، به روز فکر کنند.

بازی های رايانه اي
مبحث ديگري كه بايد بدان پرداخت، مسئلة بازی های رايان هاي است. با اينك‌ه برخی از این باز یها م یتواند سازنده
باشد، برخی دیگر می تواند، آثار مخربی بر روح و جسم فرزندان داشته باشد. بسیاری متخصصان معتقدند که بهتر است،
کودکان زیر سه سال، اصلاً با کامپیوتر و بازی های ویدیویی آشنا نشوند و تا حدّ امکان، با اسباب بازی های قابل لمس
و واقعی، مثل لگو، خانه سازی و ... سرگرم شوند. در این مورد نتایج تحقیقات نشان می دهد كه هیجا نهای رايان هاي
می تواند به تخریب یا کندی عملکرد ذهنی کاربر منجر شود.
روانشناسان اعتقاد دارند بازی های رايانه اي در جریان ارائه مضامین جذاب و گیرای خود، با ارائه صحنه های پرخشونت
و خشن، طرح اسلحه های مختلف، تأکید بر سرعت بیشتر، به نمایش گذاشتن برهنگی و ... زمینة ارائة فرهنگي خاص
را که بازی های رايانه اي مبلغ آنها هستند، برای جوانان فراهم می آورند.
در بسیاری از این بازی ها، به هیچ عنوان بر محتوا و آثاری که می تواند، در کودک و نوجوان اثر بگذارد، فکر نشده
و پشتوانة علمی و روانشناسانه ای ندارد، بلکه برخی از این بازي ها، برخلاف آنچه ما تصور می کنیم، بسیار مخرب و
مضرند. یکی از مضرات ثابت شده بازی های رایانه ای، ایجاد روحیه خشونت و پرخاشگري در نوجوانان است، زیرا
کودکان و نوجوانان در سنی هستند که زود تأثیر می پذیرند. امروزه با افزایش ضریب نفوذ رایانه در میان مردم، این دو
قشر، بيشتر وقت خود را به بازی های مختلف رایانه ای که معمولاً محتوای آنها خشونت است، سپری می کنند. آنها از
این روحیه الگو گرفته، با والدین و هم سن و سال های خود نیز اینگونه رفتار می کنند. حتی ممکن است کار به جایی
برسد که شخصیت آنها همین گونه شکل گرفته، صحبت کردن و ارتباط عادی خود را فراموش کنند و تنها با حرکات
فیزیکی ارتباط برقرار سازند و در خواست های خود را متأثر از شخصی تهای رایانه ای، در قالب مکالمه های آنان بیان
کنند. در صورت عدم اعتنا به این معضل، خانواده در آینده با مشکلات فراوانی روبه رو خواهد شد. هشدارها و مضرات
بیان شده در مسیر رشد و بالندگی نسل امروز، کاملاً حیاتی بوده و اگر والدین، این مسائل را جدی نگرفته و نظارت
بر تعامل فرزندان و رایانه را ساده انگاشته، جدي نگيرند و تنها نوعی سرگرمی کودکانه بپندارند، در آینده در ارتباط با
فرزندان، با معضلات پیچیده ای مواجه خواهند شد که به راحتی قابل حل نخواهد بود.
تلفن همراه
اين فناوري با قابليت هاي فراواني، چون فيلمبرداري، عكاسي، بلوتوث، اتصال به اينترنت، پيام چندرسانه اي، موقعيتي اب
و چندين قابليت ديگر، جايگاه ويژه اي نزد كودكان و نوجوانان يافته است. اين فناوري نيز مانند ديگر فناوري ها، معایب
ومحاسنی دارد كه والدين بايد از آنها آگاهي یابند و از بروز مشكلات جلوگيري به عمل آورند.

روانشناسان اعتقاد دارند كه اعتياد به تلفن هاي همراه در جوانان و نوجوانان به شدت افزايش يافته و همين موضوع،
مشكلات روحي و رواني بسياري را براي آنان به همراه دارد كه آنها بايد از اين ضررها آگاه باشند. هنگامي كه اين
دستگاه ها براي كودكان ساخته مي شود و كودكان مدّ نظر هستند، اپراتورهاي تلفن همراه و توليد كنندگان مسئلة سلامت
و بهداشت را فراموش ميك نند و بيشتر سعي در تحر كي و به هيجان آوردن آنها، بامواد، تر يكبات و كاربردهاي گوشي
دارند و ميك وشند، كاربران را هر چه بيشتر تحت تأثير قرار دهند.
استفاده بيش از حد از تلفن همراه در ميان كودكان و نوجوانان، عواقب جسمي جبران ناپذيري را به دنبال دارد. به
گزارش بخش شب ةك فناوري اطلاعات ايران، كيي از علل افسردگي و اضطراب در بين نوجوانان و جوانان، استفاده
بیش از حد و غیر منطقی از تلفن همراه و علاقة بسيار زياد آنها به سرويس پيام كوتاه، دانلود انواع آهنگ های ويژه تلفن
همراه و تبادل اطلاعات بیهوده است.
از ديگر ویژگ یهای تلفن همراه، بلوتوث، فيلم برداری و تصویربرداری، ضبط و پخش صوت و امکان نصب و استفاده از
انواع باز یهای رایان های ویژه تلفن همراه است. والدين در اين زمينه بيشترين نقش را دارند و با جدي گرفتن اين مسئله
و قرار دادن آن در برنامه ريزي هاي زندگي خانوادگي خود، به فرزندان خود و نيز جامعه كمك شاياني برسانند. تنها
مسئلة نگران كننده كه كنترل آن كمي مشكل به نظر می رسد، فناوري های تلفن همراه است كه اگر مسئولان و والدين،
دست به دست هم دهند، ممکن است اين مشكل را هم تا اندازه اي مرتفع سازند و با فرهنگ سازی، آگاهی بخشی
برای کاربری صحیح، بهر هگیری از نرم افزارهاي مفيد و جذاب براي تلفن همراه و ايجاد پايگاه هاي مناسب با گراف كي
زيبا و قابليت هاي متنوع، كودكان و نوجوانان را به سمت استفاده مثبت از این ابزار راهنمایی كرد و نياز آنها را برآورده
ساخت. در پايان تعدادي از پايگاه ها و نرم افزارهايي را كه مخصوص كودكان و نوجوانان است، معرفي ميك نيم.
پایگاه ها:
www.gamenat.loxblog.com
مطالعه آزاد  راهنمایی هایی برای مقابله با Spam ها
در زیر راهنمایی هایی برای مبارزه با Spam ها آورده شده است:
بدون باز کردن پیام آن را پاک کنید: باز کردن پیام Spam می تواند یک سیگنال به فرستنده Spam بفرستد که
فردی پیام روی صفحه را مشاهده کرده و از این رو آدرس ایمیل معتبر است. )و این بدین معنی است که شما در آینده
Spam های بیشتری دریافت خواهید کرد.(
اگر شما نام فرستنده درون صندوق پستی تان یا موضوع بخش عنوان ایمیل را نمی شناسید، می توانید به سادگی بدون
خواندن پیام، آن را پاک کنید. یا می توانید از قابلیت پیش نمایش در برنامه ایمیل تان استفاده کنید، یعنی بدون این که
واقعاً آن را باز کنید، بدانید در چه رابطه ای است و سپس آن را پاک نمایید. ) تذکر: مطمئن شوید که لحظه به لحظه از
شر پیام های پاک شده خلاص می شوید وگرنه آنها دوباره در ناحیه سطل آشغال ساخته می شوند.(
هيچگاه به پيام هاي Spam ، پاسخ ندهيد: به هيچ طريقي، به یک پيام Spam پاسخ ندهيد. پاسخ دادن به فرستنده
Spam اطمينان مي دهد كه اين كي آدرس ايميل فعال است. برخي فرستندگان Spam ها، به شما مي گويند اگر مي خواهيد
از فهرست ايميل آنها حذف شويد، با كي كلمه Remove يا unsubscribe را در بخش عنوان ايميل، تايپ كنيد و
از دستور پاسخ براي بازگرداندن پيام به آنها استفاده نمایید. ولي همواره، اين كارها به فرستنده Spam نشان مي دهد كه
آدرس شما معتبر است و آن را به گونه اي تنظيم ميك نند كه در نهایت، بيشتر پيام هاي ناخواسته دريافت نما ييد .
انتخاب كردن: وقتي براي خريد آنلاين چيزي ثبت نام ميك نيد و آنها از شما كي آدرس ايميل درخواست ميك نند،
يادتان باشد، چيزهايي را كه نمي خواهيد دريافت كنيد را حتماً انتخاب نمایید. وقتي شما در كي سايت، ثبت نام
ميك نيد، قسمت مربوط به محرمانگي آنها را بخوانيد تا بفهميد چگونه از آدرس هاي ايميل استفاده ميك نند و به سايت
اجازه ندهيد ايميل شما را ذخیره كند .
از فيلتر Spam استفاده نماييد: سرويس دهنده اينترنت شما ممكن است كي فيلتر spam رايگان )براي مثال Earth
linki Spominator ( براي توقف انباشته شدن spam ها، قبل از آنكه آنها را ببينيد، ارايه كند. اگر اينگونه نبود، شما
مي توانيد براي كي سرويس فيلتر، مثل mail wise با پرداخت شارژ ماهيانه ثبت نام كنيد. البته برنامه هاي خودكار توقف
spam ها نظیر، mcaffe spam killer، barracuda، mail washer choicemail نیز وجود دارند. همچنین بسته هاي
مسدود كننده پيچيده تر spam ، براي كاربردهاي تجاري وجود دارند. سرانجام، مي توانيد در سرويس ارسال ايميل مانند
mail addresses كه به آن مي گو ييد فقط ايميل هايي كه براي شما مزيت دارد را دريافت كنيد، مشترك شويد.
مراقب باشيد: حتي به اصطلاح، اسپمك ش ها نيز هميشه درست كار نميك نند. كي     اپراتور سرويس آنلاين به نام
spamcop ، می گوید « هيچ چيزي 100 % كار نميك  ند، به جز عوض كردن آدرس ايميل تان ». صرف نظر از اينكه شما
چگونه، براي فيلتر كردن كي spam تلاش ميك نيد، آنها هميشه براي شكست دادن فيلترها، كار ميك نند.

مبارزه كنيد: اگر شما مي خواهيد بر spam ها )و ساير متجاوزين اينترنت( پيروز شويد، سايت هاي abuse.net
يا صفحه ردياب ed falk را بررسي كنيد. spamhaus ، بدترين اسپم هاي اينترنت را رديابي ميك ند و با isp ها و
سازمان هاي مجري قانون، و پاك كردن spam هاي مقاوم و سمج از اينترنت، همكاري ميك ند. اين سايت همچنين،
كي پايگاه داده رايگان از آدرس هاي ip و spam هاي تأ ييد شده را فراهم مي كند. اين گروه ها، اينكه كجا، spam ها
را گزارش دهيد، افراد مناسب براي شكايت كردن نزد آنها و ديگر راه هاي مبارزه با spam ها را به شما خواهند گفت.
محافظت کودکان در اینترنت
محافظت کودکان از سوء استفاده اینترنت Protecting Children from Internet Abuse عنوان کتاب 12
صفحه ای است که توسط Asian School of cyber Laws در سال 2003 منتشر شده است. این کتاب دارای 5
فصل و حاوی اطلاعات و نکات مفید در زمینه استفاده صحیح از تکنولوژی اینترنت است. مطالب این کتاب به هدف
اطلاع رسانی برای والدین، سرپرستان، معلمان و نوجوانان نگاشته شده است. نکات، قوانین و مقرّراتی که در این کتاب
جمع آوری و ارائه شده است، تدبیری برای آگاهی و حفظ سلامت جامعه و فرزندان آن است.
خطراتی که کودکان آنلاین با آن روبه رو هستند
خطراتی که کودکان ممکن است در دسترسی آزاد به اطلاعات و منابع اینترنتی با آن مواجه شوند، منابع اینترنتی
غیرقانونی هستند که اغلب جنسی ، محرک و خشونت آمیز بوده و عامل اصلی ترغیب کودکان به انجام فعالیت های
خطرناک و غیرقانونی هستند. نمونه ای از خطرات موجود در زیر آورده شده است:
برخی از این سایت ها و گروه های خبری به تشویق و تبلیغ استفاده از مواد مخدر، سیگار یا الکل دست می زنند.
بعضی دیگر نیز روش ساخت بمب و یا دریافت و ارسال کی تهای کشت ویروس را آموزش می دهند.
با وجود غیرقانونی بودن بازی های قمار، سایت های قماربازی اینترنت را تسخیرکرده اند. مشاهده یا مشارکت در
سایت های قماربازی برای کودکان نامناسب و خطرناک است. زیرا شرط لازم جهت ورود به سایت های قماربازی
آنلاین داشتن کارت اعتباری است. از این رو، مشاهده و مشارکت در این سایت ها تهدید بالقوه ای برای خانواده هایی
که رفاه مالی خوبی دارند، محسوب می شود.
با دسترسی کودکان به شماره کارت اعتباری والدین، خطر ارتکاب جرم اینترنتی وجود دارد، که در نهایت منجر به پیگرد های
قانونی و عواقب مالی جبران ناپذیر می شود. باید Netiquette یعنی قوانین و آداب استفاده صحیح از اینترنت را به کودکان
آموزش داد و از ب یپروایی کودکان در سرکشی به چنین سایت هایی در زمان کار با اینترنت جلوگیری و کنترل کرد.
خطر دیگر کودک آزاران هستند. افرادی که به هدف اغفال کودکان و سوء استفاده جنسی در سایت های مختلف پرسه
می زنند، و مانند شکارچیان موذی برای کودکان معصوم و ناآگاه دام های رنگین می گسترانند. آنها از پست الکترونیک و
ی
اتا قهای گفت وگو ) Chat Rooms ( به منظور جلب اعتماد کودکان و ترغیب آنها برای شرکت در جلسات رودررو
استفاده می کنند. و با جلب اعتماد کودک، جلسه ملاقاتی را با او می گذارند. در این زمان است که کودک در دام این
شیادان اسیر شده و با خطراتی چون تحلیل جسمی، بحران های روحی و دائمی روبه رو خواهد شد.
در بعضی موارد هم کودکان پیام های الکترونیکی دریافت می کنند که آزار دهنده و خصمانه است یا اینکه حاوی
اطلاعاتی هستند که تأثیرات منفی از لحاظ روحی و روانی برای آنها به وجود می آورند. تأثیراتی که سرنوشت و آینده
این کودکان را تحت شعاع خود قرار می دهند.
حفاظت ازحریم خصوصی کودکان امری حیاتی است. چرا که چنین حریمی در اینترنت با درجه آسیب پذیری بالایی
روبه رو است. هیچ فردی حق ندارد، مگر با کسب اجازه اولیا یا سرپرست کودک، به اطلاعات شخصی کودکی سرکشی
کند. این اطلاعات شامل؛ نام، تاریخ تولد، نام مدرسه، اطلاعات خانوادگی، اطلاعاتی درخصوص دوستان، اماکن مورد
علاقه، علائق و سرگرمی های کودکانه و اطلاعاتی از این قبیل. زیرا افشا ساختن و علنی نمودن چنین اطلاعاتی در
اینترنت، کودک را در معرض تهدید و خطرات بسیاری قرار خواهد داد.
خطری که بالاتر از همه کودک را تهدید می کند اتصال نامحدود به اینترنت بدون برنامه ریزی و کنترل است. این
روند استفاده، زمان با ارزش کودکان را به هدر می دهد. زمانی که می بایست صرف انجام تکالیف مدرسه یا آموزش
کارهای هنری، ورزشی و یا صرف سایر موارد ارزشمند آموزشی شود. مواردی که می تواند تضمینی برای رشد سازنده
و موفقیت های آینده کودک در جامعه انسانی باشد. در غیر این صورت آینده او به مخاطره خواهد افتاد.
به همین منظور والدین باید به نظارت کامل کودکان خود که بی رویه از اینترنت استفاده می کنند، اقدام کنند. از آنجایی
که والدین بهتر از هرکسی با خصوصیات اخلاقی و روحی کودکان خود آشنایی دارند. می بایست با رفتاری شایسته،
سنجیده و حساب شده به گونه ای عمل کنند که احساسات آنان را جریحه دار نکرده و دوم اینکه باعث تحریک و کشش
پنهانی آنها به سوی این کار نشوند.
زمانی که کودک شما به سرعت صفحات اینترنتی را تغییر داده یا به هنگام ورود شما به اتاق، مانیتور کامپیوتر را
خاموش می کند، احتما لاً درحال مشاهده تصویر یا مطلبی است که تمایل ندارد شما از آن آگاهی یابید. در این زمان
شما باید درکمال خونسردی از او بخواهید تا شما را در تماشای مانیتور کامپیوتر خود شریک کند. و پس از تماشای
صفحه مانیتور او اگر چنانچه با محتوا و مضمون نامناسبی برخورد کردید، می بایست با رفتاری کاملاً شایسته وی را از
خطرات ادامه این کار آگاه ساخته و به صورت صریح از او بخواهید که از انجام آن خودداری کند.
هیچ گاه بدون دادن آگاهی و توضیح لازم در مورد کار اشتباه کودک، او را از انجام آن )تماشا یا مشارکت در
سایت های نامناسب( سرزنش و منع نکنید. زیرا نتیجه مطلوبی به دست نخواهید آورد.
تماس های تلفنی افراد غریبه و مشکوک با کودک خود را می توانید از طریق نمایشگر شماره تلفن ) ID Caller ( بر روی

دستگاه تلفن منزل کنترل و شناسایی کنید. از کودک خود بخواهید در خصوص شماره های ناشناس به شما توضیح دهد.
زمانی که کودک در نیمه های شب از جا برخاسته و پشت کامپیوتر خود اقدام به چت ) گفت وگوی اینترنتی( می کند،
می بایست صریحاً به او گوشزد کنید که هر کاری زمان خود را دارد.
والدین و سرپرستان وظیفه دارند هنگام کار کودک با کامپیوتر بر آنها نظارت و کنترل کامل داشته باشند. آنها باید
زمان ها و سایت های مورد استفاده کودکان را هوشیارانه زیر نظر داشته و کنترل کنند.
اگر احساس می کنید که کار های کودک شما غیرعادی شده و یا با دوستانش قطع ارتباط کرده است. باید سعی کنید
تا با دوستان او صحبت کرده و علت آن را جویا شوید. یا اگر بر عکس، دیدار دوستان کودک شما تنها به دلیل تجمع
برای مشاهده منابع نامناسب اینترنتی است، باید در این صورت مراقب باشید. البته در این مراقبت نباید زیاده روی کنید.
چرا که افراط در این کار نوعی محدودیت و دخالت در حریم خصوصی کودک است که به احساس عدم اعتماد و تیره
شدن روابط با کودک منجرخواهد شد. در صورتی که باید به حریم خصوصی کودکان احترام گذارده و هوشیارانه و با
درایت کار های او را نظارت وکنترل کرد.
دلایلی برای نگرانی والدین
نشان ههای بسیاری در خصوص تغییر رفتار کودک وجود دارد که شما به عنوان والدین باید از آنها آگاه باشید. عصبانی
نشوید و بدون تحقیق تهمت نزنید. زیرا این رفتارها نه تنها کمکی به رفع مشکل شما نخواهد کرد، بلکه آن را بدتر هم
خواهد کرد. به عنوان والدین و سرپرست کودک وظیفه شماست که خونسردی خود را حفظ کرده و مدبرانه درصدد
شناسایی مشکل و راه حل آن باشید.
مواردی که باید والدین و سرپرستان کودک را نگران و هوشیار کند، شامل:
1 اگر کودک شما لباس نامتعارفی به تن می کند یا اینکه پول و هدایایی دریافت می کند که توجیهی ندارد، این امر
باید والدین را نگران کند. زیرا افرادی که اغلب به دنبال آزار و سوءاستفاده جنسی از کودکان می باشند، مبالغ هنگفتی را
برای برقراری رابطه دوستی با کودکان و جلب اعتماد و اطمینان آنان صرف می کنند. استفاده نامحدود کودک یا نوجوان
از خدمات اینترنتی به ویژه در نیمه های شب، دلیل دیگری برای نگرانی و هوشیاری والدین است.
2 اگر کودک شما به مدت طولانی از دوستان و خانواده خود کناره گرفته، به ویژه در مدت زمانی که از اینترنت استفاده
می کند، منزوی شده است، باید توجه بیشتری به او و کارهایش نشان دهید.
3 کودک آزاران و افراد متجاوز که کودکان را هدف قرار می دهند به شدت به دنبال ایجاد اختلاف و شکاف میان
کودک و حامیان آنان )والدین یا سرپرستان( هستند. بزرگ ترین شکاف میان کودکان و خانواده ها ، در زمان برقراری
رابطه آنان با این افراد متجاوز بروز می کند.

4 در حال حاضر خدماتی نظیر برنام ههای فیلترینگ و مرورگرهایی که با قابلیت بلوکه کردن انواع سایت های نامناسب
اینترنتی است، وجود دارند. با کمک آنها می توان محتوای سایت ها را ارزیابی و یا مسدود کرد. این برنامه ها به شیو ههای
مختلفی عمل می کنند. بعضی از آنها سایت هایی را که از منابع نامناسب برخوردار هستند، بلوکه می کنند. بعضی دیگر از
ورود و دسترسی کاربران به اطلاعات شخصی نظیر اسم و آدرس، پست الکترونیکی، شماره تلفن و... جلوگیری می کنند.
برنامه های دیگری هم برای جلوگیری از ورود کودکان به اتاق های چت )گفت وگوی اینترنتی( و یا ارسال یا خواندن
نامه های الکترونیکی طراحی شده اند. باید خاطر نشان کرد که نصب برنام ههای فیلترینگ و بلوکه کردن تنها بخشی از طرح
امنیتی اینترنت در خانه شما محسوب می شود. وجود آنها نباید باعث شود تا شما نگران و مراقب کودک خود نباشید.
5 والدین باید به فایل های گرافیکی که کودکشان ذخیره می کند، توجه کنند. ممکن است بعضی از آنها حاوی مطالب
و عکس های نامناسبی باشند)فایل هایی که با فرمت jpg، gif، bmp ، tif و pcx هستند(.
6 در صورت نیاز، باید مطالب، موارد تحریک کننده یا هرگونه فعالیت و اقدامات غیر قانونی که به نحوی سلامت
جسمی و روانی کودک شما را تهدید می کند را به پلیس گزارش دهید.
7 خلاق باشید، برنامه ریزی کنید. زمانی را به گفت وگو و تبادل تجربه ها با سایر والدین درخصوص طرز رفتار با
کودکان اختصاص دهید.
8  شیوه هایی را برای برقراری ارتباط با کودک خود انتخاب کنید که با شناخت از روحیات آنها انتخاب شده باشند. و
نیز صبورانه و درایت آنها را اعمال کنید. کودکان و نوجوانان خود را با خطرات اینترنت آگاه و آشنا سازید. هرگز در
گفت وگو با کودک خود بی حوصله نباشید و عجله نداشته باشید.
9 با کودکانتان همراه شوید. همراه کودکتان از خدمات اینترنتی و برنام ههایی که کودکتان از آنها استفاده می کند، آشنا
شوید. از آنها بخواهید تا طرز کار خود را در اتاق های گفت وگوی اینترنتی و یا روش های بازی های آنلاین را برای
شما توضیح دهند. ساعتی را کنار کودکانتان و فعالیت های اینترنتی آنها بگذرانید.
10  با کودک خود درخصوص مسائلی که ممکن است در اینترنت با آن مواجه شود، گفتگو کنید. به جای سرزنش
کودک به او بیاموزید که ارزش های واقعی زندگی در خارج از اینترنت با آنچه که در اینترنت به عنوان ارزش ارائه
می شود، بسیار متفاوت است.
11  استفاده بیش از حد از اینترنت، روند سلامت کودکان را به خطر می اندازد. بهتر است کودکان را به انجام
فعالیت هایی نظیر تمرینات ورزشی، کار های هنری، موسیقی و ... در محیطی خارج از خانه ترغیب و تشویق کنید.
12  کامپیوتر را در اتاقی همگانی یعنی اتاقی که می توانید ناظر آن باشید، قرار دهید. افراد غریبه را از ورود به اتاق
خواب کودک منع نموده و حتی اجازه استفاده آنان از کامپیوتر را ندهید. تنها زمانی که خود در خانه هستید کودکتان
باید مجاز به استفاده از اینترنت باشد.

13  برای وجود کامپیوتر یا اینترنت در منزل خود متأسف نباشید چراکه کامپیوتر و اینترنت ابزار خارق العاده ای هستند
که قادراند زندگی افراد را متحول سازند. به حس درونی خود اعتماد کرده و مطابق آن رفتار کنید. بهترین کاری که
شما می توانید انجام دهید محافظت از خانواده تان در مقابل استفاده بی رویه و غلط آنها از اینترنت و کامپیوتر است. با
قبول مسئولیت آن می توانید خطرات ناشی از این استفاده را به حداقل برسانید.
14  شما باید الگوی کودکان خود باشید. اگر شما از سایت های نامناسب یا نرم افزارهای غیر مجاز یا منابع کپی رایت
شده استفاده کنید، چگونه می توانید کودکان خود را از انجام چنین کارهای اشتباهی منع کنید.
15  برای استفاده صحیح از این تکنولوژی بهتر است راهکارهایی را که کارشناسان پیشنهاد می کنند، به اجرا درآورید.
رهنمود هایی برای والدین
در این قسمت نکات مهمی را برای والدین و سرپرستان کودک ذکر کرده ایم که با رعایت آنها می توانند درصد
آسیب پذیری کودکان را در این دنیای تکنولوژی مدرن کاهش دهند.
1 هرگز اطلاعات شناسایی شخصی مانند؛ آدرس محل زندگی، نام مدرسه یا شماره تلفن خود را به افراد غریبه ارائه نکنید.
2 از خدماتی اینترنتی که کودکتان از آنها استفاده می کنند، اطلاع حاصل کنید.
3 نحوه ورود به سیستم کامپیوتر یا شبکه را به طور کامل بیاموزید.
4 از طریقه بلوکه نمودن منابع نامناسب اینترنتی و اطلاعات ارائه شده در اینترنت، آگاهی یابید.
5 هرگز به کودک خود اجازه ترتیب ملاقات اینترنتی را ندهید. اگر ملاقاتی از سوی کودک شما یا دیگر کاربران ترتیب
داده شد، باید خود یا فردی برای همراهی کودک در محل ملاقات حضور یابد.
6 هرگز به پیغام های افراد ناشناس پاسخ ندهید.
7 در برخورد با منابع اینترنتی وسوسه آمیز، مستهجن، خشونت آمیز، تهدیدآمیز و مطالبی که موجبات ناراحتی شما را
فراهم می آورند، پاسخی ندهید.
8  کودکان خود را تشویق کنید در صورت برخورد با چنین مطالبی به شما اطلاع دهند. شما می توانید پیام دریافتی را
فوراً به نزدیکترین پلیس محل سکونتتان گزارش کرده و از آنها کمک بخواهید.
9 به وجود افرادی با هویت ناشناس در اینترنت باید توجه کرد. چرا که کاربران اینترنتی غالباً از هویتی نامشخص
برخوردارند. یک کاربر اینترنتی می تواند خود را دختری 12 ساله معرفی کند در صورتی که یک مرد 40 ساله است.
شما قادر به شناسایی و کسب اطلاعات صحیح از او نخواهید بود. باید بدانید که محتوای مطالب اینترنتی ممکن است،
حقیقت نداشته باشند.در چنین محیطی، هرگونه پیشنهادی که به نظر حقیقی می رسد، می تواند کذب باشد. در نتیجه در
برخورد و پذیرش هرگونه پیشنهادی برای قرار ملاقات با فردی، بسیار محتاط و هوشیار عمل کنید.

10  قوانین و راهکارهای منطقی برای استفاده کودک خود از کامپیوتر وضع کنید. درباره این قوانین با کودک خود وارد
بحث و گفتگو شوید. نتیجه گفتگو را در قالب دستورالعملی در محلی نزدیک به کامپیوتر جهت یادآوری بچسبانید.
کنترل و نظارت این که آیا کودک شما از قوانین وضع شده هنگام فعالیت با کامپیوتر پیروی می کند یا نه، بسیار ضروری
است. تنها وضع کردن قوانین مهم نیست.
نکاتی برای کودکان آنلاین
کودکان و نوجوانان عصر اینترنت هم باید در برخورد با مسائل و مشکلات زندگی در هر کجای دنیا که باشند، بسیار
هوشیارانه و قاطعانه عمل کنند. آنها باید از همفکری و همدلی والدین، معلمان و سرپرستان خود بهره جسته تا مسائل
و مشکلات روزمره ناشی از این تکنولوژی ارتباطی را به راحتی رفع کنند. از این رو نکاتی برای پیشگیری و آگاهی از
مسائل و نحوه استفاده صحیح از این فناوری را ذکر می کنیم.
1 کلمه رمز استفاده از کامپیوتر و اینترنت، را باید مخفی نگه دارید. از گفتن کلمه رمز به دیگران به جز والدین خود
اجتناب ورزید. افشای کلمة رمز به افراد بیگانه، می تواند دردسرساز یا خطرناک باشد. در صورتی که شخصی تماس
بگیرد و عنوان نماید که کارمند شرکت ارائه کننده خدمات اینترنتی می باشد و به کلمة عبور شما نیاز دارد. شما باید اول
نام،شماره تلفن و آدرس شرکت او را بخواهید و بعد با آن شرکت تماس گرفته و تحقیق کنید که آیا چنین شخصی در
آن جا مشغول به کار است؟ و آیا این کارمند اجازه دارد تا کلمات عبور را بخواهد یا خیر؟
2 با کاربران شبکه اینترنتی همانند افراد خارج از اینترنت مؤدب و با نزاکت رفتار کنید. اگر شخصی گستاخانه یا به
منظور خاصی شما را مورد تهدید قرارداد، از پاسخ به او اجتناب کنید.کاربران تهدید کننده در شبکه اینترنتی، درست
شبیه به تهدیدکنندگان خارج از اینترنت می خواهند که شما پاسخ آنها را بدهید. شما با عدم پاسخ به آنها می توانید
جلوی مقاصد شوم آنها را بگیرید.
3 هرگز نامه های الکترونیکی افراد ناشناس، غیرعادی و مشکوک را باز نکنید. و آنها را سریعاً پاک کنید. این نامه ها
می توانند حاوی کدها، ویروس ها وکرم هایی که بسیار برای سیستم کامپیوتر شما خطرناک است، باشند. اگر به نامه ای
مشکوک هستید از والدین یا افراد متخصص بخواهید تا به شما کمک کنند.
4 هنگام استفاده از اینترنت، اگر با چیزی مواجه شدید که به آن تمایل و رغبتی نداشتید و یا با مطالعه آن احساس ترس
و ناراحتی به شما دست می دهد، کامپیوتر را خاموش کرده و درخصوص آن با والدین خود گفتگو کنید.
5 زمانی را برای استراحت به خود اختصاص دهید. به مدت طولانی از اینترنت استفاده نکنید. زمان خود را بین
خانواده، دوستان خارج از اینترنت و سایر فعالیت های مفید تقسیم کنید.
6 قوانین مربوط به وب سایت های اینترنتی را مطالعه کنید. این قوانین و خط مشی ها مربوط به کاربران سایت های
اینترنتی است که توصیه های ویژه ای برای استفاده از سایت ها در آن ارائه شده است. این قوانین را به همراه والدین خود

مطالعه کرده و از آنها بخواهید تا مفاهیم و مضامین قراردادها را برای شما توضیح دهند.این روند به شما و والدینتان
برای درک اطلاعاتی در خصوص امنیت اینترنت کمک می کند.
7 از کپی کردن غیر مجاز اجتناب کنید. کپی کردن برای استفاده از سایت های اینترنتی زمانی مجاز است که از سوی
مدیر شبکه مجوز این کار را داشته باشید.
8  از خود محافظت کنید. هرگز با شخصی که در اینترنت ارتباط برقرارکرده اید، قرار ملاقات نگذارید. اگر قصد
ملاقات باآنها را دارید، در یک محل عمومی و همراه با والدین خود بر سر قرار حاضر شوید.
9 زمانی را برای آموزش والدین خود درخصوص فعالیت های شبکه اینترنتی اختصاص دهید. به آنها سایت های مورد
علاقه خود را نشان دهید و اجازه دهید تا در لحظه استفاده از اینترنت در کنار شما باشند. آنها را در فعالیت های اینترنتی
خود شرکت دهید. این کار به آنها احساس رضایت و اطمینان از امنیت شما می دهد.
10  مراقب کامپیوتر خود باشید. بعضی از سای تها که کیت های ویروس را ارائه م یکنند، می توانند با ارسال یک ویروس
کامپیوترشما را مختل کنند. هرگز از این سای تها بازدید نکنید. دوستان خود را نیز از انجام چنین کاری آگاه سازید.
حفظ امنیت اینترنتی با رعایت قوانین
قوانین و مقرارت در همه جای دنیا برای حفظ امنیت و آرامش حافظان آن وضع شده است. از این رو، برای حفظ امنیت
و آرامش کاربران اینترنت هم قوانین و مقرّراتی وضع شده که با رعایت و توجه به آن تا حدودی مسائل و مشکلات
کاربران کاهش می یابد. قوانینی که شما را در موارد زیر متعهد می سازد:
من هرگز بدون اجازه اطلاعات شخصی خود را از قبیل آدرس، شماره تلفن، آدرس محل کار والدین و شماره تلفن
محل کار، عکس، اسم و آدرس مدرسه ام را در دسترس دیگران قرار نخواهم داد.
اگر با اطلاعاتی روبرو شدم که موجب آزار من شود، بلافاصله به والدینم اطلاع خواهم داد. تقصیر من نیست که
چنین اطلاعاتی دریافت کرده ام.
هرگز با شخصی که در اینترنت با او آشنا شده ام، بدون آگاهی و تحقیق والدینم ملاقات نخواهم کرد. در صورت
موافقت و همراهی آنها بر سر قرار حاضر خواهم شد.
با والدینم درخصوص وضع قوانینی برای استفاده از اینترنت صحبت خواهم کرد. تعیین مدت زمانی که می توانم در طول
روز از اینترنت استفاده کنم و نیز در مورد سایت های مناسب و سالم که می توانم مشاهده کنم، تصمیم گیری خواهیم کرد.
خلاصه مطالب:
در حالی که بسیاری فناوری اطلاعات و ارتباطات را باعث تسهیل در امر انتقال اطلاعات می دانند، اما موضوع امنیت در تبادل
اطلاعات همواره به عنوان یکی از اصول غافل مانده به شکل یک معضل پنهان باقی می ماند. تاکنون مهم ترین سرویس از
میان سرویس های گوناگون اینترنت، سیستم پست الکترونیکی بوده است. پست الکترونیکی امروزه در تجارت و بانکداری
الکترونیکی هم کاربرد فراوانی دارد و بسیاری از تعیین هویت های مجازی امروزه توسط پست الکترونیک صورت می گیرد.
کاربران آگاه اینترنت می دانند که معمولاً سایت هایی معتبر هستند که دارای Domain رسمی با درج شماره های تماس
مدیر و توضیحاتی در مورد مؤسسان سایت، صفحات درباره ما ، تماس با ما و غیره هستند. فناوري های جديد، جرائم
جديد به همراه مي آورد. رايانه و اينترنت كي فناوري جديد است. مانند هر فناوري ديگري تا زماني كه استفاده از رايانه
و اينترنت عموميت پيدا نكرده بود، هيچ پيش فرضي درباره مزايا و مخاطرات احتمالي آن وجود نداشت.
جرائم اينترنتي تنها محدود به كلاهبرداري نمي شوند. انتشار اخبار كذب، افترا، آزار و اذيت، سوء استفاده از پست
الكترون كي، ارسال مطالب و تصاوير و فيلم هاي مستهجن، هتك حرمت افراد با پخش مطلب يا تصاوير آنها، تلاش
براي به انحراف كشاندن و سوء استفاده از كودكان، نقض حق مال يكت مادي و معنوي افراد، ه ك كردن و ويروسي كردن
سايت ها از جمله جرائم ديگر اينترنتي محسوب مي شوند.
ويروس هاي رايانه اي برنامه هايي هستند كه مشابه ويروس هاي بيولوژ كي گسترشي افته و پس از وارد شدن به رايانه
اقدامات غيرمنتظرهاي را انجام مي دهند. انواع برنامه های مخرب عبارتند از ویروس، کرم، تروجان و کدهای جاسوس.
یکی از مهم ترین روش های مقابله با برنامه های مخرب پیشگیری از انتقال آن به رایانه است، لذا باید روش های انتقال
آنها را فرا گرفت و اقدامات پیشگیرانۀ لازم را انجام داد. ضد ويروس )آنتي ويروس( اصطلاحي است كه به برنامه یا
مجموعه اي از برنامه ها اطلاق مي شود كه براي محافظت از رايانه ها در برابر ويروس ها استفاده مي شوند. وظيفه اصلي
اين برنامه ها شناسايي پروند ههاي آلوده به ويروس و پا كسازي آنهاست.
در مبادلات و معاملات آنلاين احتمال ناديده انگاشتن جوانب امنيتي و عدم رعايت آن، فقط كمي بيشتر از داد و ستدهاي
حضوري ست. پروتكل هاي امنيتي قوانين و استانداردهايي هستند كه براي محافظت از مبادلات و معاملات اينترنتي در
برابر تهديدهاي آنلاين، وضع شده اند و دسترسي هاي غيرمجاز به اطلاعات تبادل شده را محدود ميك نند.
بانکداری الکترونیک شامل سیستم هایی است که مشتریان مؤسسات مالی را قادر می سازد تا در سه سطح اطلاع رسانی،
ارتباط و تراکنش از خدمات و سرویس های بانکی استفاده کنند. کاربران خدمات اینترنتی باید بدانند که امنیت اطلاعات
هم در طرف خدمات دهنده و هم در طرف خدمات گیرنده، باید به طور کامل تأمین باشد و صرف ارائه خدمات امن